Kinh Nguyên thủy

PHẬT THUYẾT KINH

A CHI LA CA DIẾP TỰ HÓA TÁC KHỔ

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư

Trúc Pháp Hộ, Đời Tây Tấn
 

Tôi nghe như vậy!

Một thời, Đức Phật trú tại núi Kỳ Xà Quật thuộc thành Vương Xá.

Bấy giờ, vào lúc sáng sớm, Đức Thế Tôn đắp y, ôm bát ra khỏi núi Kỳ Xà Quật, vào thành Vương Xá khất thực. Khi ấy A Chi La Ca Diếp do có chút việc nên ra khỏi Kinh Thành, hướng về núi Kỳ Xà Quật, trông thấy Đức Thế Tôn, liền đến chỗ Đức Phật bạch.

Bạch Cù Đàm! Tôi có điều muốn hỏi, Ngài có rảnh rỗi giải đáp không?

Đức Phật bảo Ca Diếp.

Nay không phải lúc để bàn luận. Ta đang vào thành Vương Xá khất thực, khi trở về sẽ nói chuyện với ông.

Đến lần thứ hai, Đức Phật cũng nói như vậy, Ca Diếp lại thưa hỏi lần thứ ba.

Bạch Cù Đàm!

Tại sao gây trở ngại cho tôi?

Cù Đàm làm sao lạ thế?

Tôi có điều muốn hỏi, hãy giải đáp cho tôi.

Phật bảo A Chi La Ca Diếp.

Được rồi, ông cứ hỏi đi.

A Chi La Ca Diếp bạch Phật.

Thưa Cù Đàm! Khổ có phải do mình gây ra không?

Phật bảo Ca Diếp.

Khổ do tự mình làm, điều này ta không chấp nhận.

Ca Diếp lại hỏi.

Thưa Cù Đàm! Khổ do người khác gây ra phải không?

Đức Phật bảo Ca Diếp.

Khổ do người khác làm, điều này ta cũng không chấp nhận.

Ca Diếp lại hỏi.

Khổ do tự mình và người khác làm phải không?

Phật đáp.

Khổ do tự mình làm và người khác làm, điều này ta cũng không chấp nhận.

Ca Diếp lại hỏi.

Thưa Cù Đàm! Khổ chẳng phải do mình làm, chẳng phải do người khác làm, không có nguyên nhân tạo ra phải không?

Phật đáp.

Khổ chẳng phải tự mình làm, chẳng phải người khác làm, không có nguyên nhân tạo ra, điều này ta cũng không chấp nhận.

Ca Diếp hỏi.

Thưa Cù Đàm! Tôi hỏi khổ do tự mình làm phải chăng, Ngài đáp không phải. Tôi hỏi khổ do người khác làm phải không. Cả mình và người khác làm phải không. Không phải mình, không phai người khác, không có nguyên nhân làm ra phải không, Ngài cũng đáp là không phải.

Vậy không có cái khổ phải không?

Phật bảo Ca Diếp.

Chẳng phải không có cái khổ, mà thật sự là có cái khổ này.

Ca Diếp bạch Phật.

Lành thay! Thưa Cù Đàm! Ngài nói có cái khổ này. Xin giảng nói pháp đó cho tôi, khiến tôi biết khổ, thấy khổ.

Phật bảo Ca Diếp. Nếu thọ tức chính mình thọ nhận thì ý nên nói khổ do tự mình làm ra.

Nếu người khác thọ thì người khác là người thọ nhận. Đó là do người khác tạo tác, hoặc thọ nhận cái chính mình thọ, hoặc thọ nhận cái người khác thọ, lại đưa đến cái khổ ấy, do tự mình làm hay người khác làm, cái khổ như vậy, ta cũng không đồng ý. Nếu không do tự mình làm, không do người khác làm, hay không có nguyên nhân mà sinh khổ, ta cũng không đồng ý.

Lìa các bên như thế nói trung đạo… Như Lai thuyết pháp. Cái này có nên cái kia có. Cái này khởi lên nên cái kia khởi lên. Nghĩa là duyên vô minh mà có hành cho đến thuần là một khối khổ được tích tập. Vô minh diệt thì hành diệt cho đến thuần là khối khổ lớn diệt.

Phật giảng nói kinh này xong, A Chi La Ca Diếp liền xa lìa trần cấu, đạt được pháp nhãn thanh tịnh.

Bấy giờ, A Chi La Ca Diếp thấy pháp, đắc pháp, biết pháp, hội nhập pháp, không còn hồ nghi, không do người khác mà biết, chẳng do người khác độ giúp, đối với chánh pháp, tâm được pháp không sợ hãi.

Ca Diếp chắp tay bạch Phật.

Con đã được Phật hóa độ, từ hôm nay con xin quy y Phật, quy y Pháp, quy y Tăng, suốt đời xin làm Ưu Bà Tắc, xin Phật chứng tri cho con.

A Chi La Ca Diếp nghe Phật dạy xong, hoan hỷ làm lễ thoái lui.

A Chi La Ca Diếp từ giã Phật đi chưa bao xa, thình lình bị trâu húc chết, lúc mạng chung các căn thanh tịnh, sắc mặt tươi sáng.

Lúc Đức Thế Tôn vào thành khất thực, có nhiều Tỳ Kheo cũng vào thành Vương Xá khất thực, nghe nói A Chi La Ca Diếp được nghe pháp từ Đức Thế Tôn, sau khi từ giã Phật chẳng bao lâu bị trâu húc chết.

Khi qua đời các căn thanh tịnh, sắc mặt tươi sáng. Các Tỳ Kheo khất thực xong trở về, thọ thực xong thu dọn y bát, rửa chân, đến chỗ Phật, cúi đầu lễ sát chân Phật, ngồi một bên, bạch Phật.

Bạch Thế Tôn! Sáng nay nhiều Tỳ Kheo vào thành khất thực, nghe chuyện A Chi La Ca Diếp sau khi được nghe chánh pháp, chẳng bao lâu bị trâu húc, lúc từ trần các căn thanh tịnh, sắc mặt tươi sáng.

Bạch Thế Tôn! A Chi La Ca Diếp sinh ở loài nào?

Thọ sinh nơi đâu và có sở đắc gì?

Phật bảo cho các Tỳ Kheo.

Ông ấy đã thấy pháp, biết pháp, vượt qua pháp, chẳng thọ các pháp, đã nhập Niết Bàn. Các Tỳ Kheo nên đến cúng dường thân A Chi La Ca Diếp.

Khi ấy, Thế Tôn vì A Chi La Ca Diếp thọ ký đầu tiên.

***