Kinh Đại thừa

PHẬT THUYẾT

KINH CON ĐƯỜNG TU HÀNH

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư

Trúc Pháp Hộ, Đời Tây Tấn
 

PHẨM CHÍN

KHUYẾN Ý
 

Theo phương pháp tu hành, thì dùng cách gì để tự định tĩnh tâm mình?

Tôi đã từng nghe: Ngày xưa có một vị quốc vương muốn tuyển chọn một người thông minh trong nước để làm phụ thần. Bấy giờ, nhà Vua tạm bày ra vô lượng cách thức khéo léo, tuyển chọn được một người thông minh quảng bác, ý chỉ rộng lớn, cao nhã, oai dũng nhưng không hung bạo, danh đức đầy đủ.

Nhà Vua muốn thử người này để biết như thế nào, cho nên dùng trọng tội gán ghép ông ta, ra lệnh cho sứ thần đựng đầy dầu trong bát, khiến ông ta bưng từ cửa phía Bắc đi về cửa phía Nam, cách thành hai mươi dặm, có khu vườn tên là Điều hý, bưng qua nơi ấy. Nếu người bưng dầu mà làm rơi một giọt thì chém đầu, khỏi cần tâu hỏi.

Bài tụng rằng:

Giả sử người ấy đến vườn

Học theo lời ta dặn chẳng đổ dầu

Nên kính người ấy như thân ta

Giữa đường đổ dầu thì chém đầu.

Lúc này, quần thần nhận lệnh nghiêm trọng của Vua, đổ đầy dầu vào bát, giao cho người kia, người kia hai tay bưng bát dầu mà lòng vô cùng lo lắng, tự nghĩ: Dầu đầy bát, mà thành ấp lại đông người qua lại, xe, ngựa, người xem đầy đường. Ví như nước lặng yên mà có gió thổi thì nước nổi sóng. Người cũng như vậy, tâm chẳng an ổn.

Rồi lại tự nghĩ: Không một ai khuyên ta cố gắng và bảo ta đừng sợ hãi! Dầu trong bát ấy, chỉ bưng đi bảy bước thôi, còn chẳng thể tới được, huống là khoảng đường như thế. Người này lo lắng, chẳng biết trông cậy vào đâu, ôm lòng sợ hãi.

Bài tụng rằng:

Thấy người voi, ngựa và xe cộ

Gió lớn thổi nước, tâm như thế

Lòng ôm sợ hãi chẳng đến được

Đâu thể làm xong sự việc này.

Người ấy lại nghĩ: Nay ta chắc chết, chẳng còn nghi ngờ gì nữa! Nhưng nếu có thể bưng bát, khiến dầu không đổ, đến được vườn kia thì bấy giờ mới thoát chết.

Phải thực hiện cách này: Nếu thấy điều phải, điều quấy mà tâm chẳng động, chỉ nghĩ đến bát dầu, ý chí chẳng duyên vào việc gì khác, nhiên hậu mới đến đích. Khi ấy, người kia bình tĩnh từ từ bước đi. Lúc đó, quần thần, quân lính và người xem vô số trăm ngàn đi theo xem, như mây vần vũ bao quanh Thái Sơn.

Bài tụng rằng:

Người kia ôm bát tâm cương quyết

Dọc đường thấy biết bao người xem

Dân chúng vây quanh kéo đi theo

Ví như sông biển nổi mây lớn.

Khi người ấy đang bưng bát, tiếng đồn vang xa đâu cũng nghe, vô số người tập trung đến, họ đều nói: Nhìn y phục, hình thể, cử động của người này nhất định phải là tử tù.

Tin tức về người này truyền đến gia đình, cha mẹ, họ hàng đều nghe, tất cả cùng chạy tới, đến chỗ người con kia, kêu gào, khóc la bi thảm. Nhưng người ấy chú tâm, chẳng ngoái nhìn cha mẹ, anh em, vợ con và thân quyến, tâm chỉ gắn vào bát dầu, không móng khởi ý niệm nào khác.

Bài tụng rằng:

Con cái gào khóc lệ như suối

Kể lể lắm điều gọi kêu cha

Tâm ôm sợ sệt chẳng biết ai

Chuyên tinh, giữ ý mà bưng bát.

Đám đông bàn tán, bảo nhau réo gọi, ba lần như thế. Khi ấy, người trong cả nước đều tập trung đến, người xem quấy nhiễu kêu réo chấn động, đuổi chạy theo nhau, giẫm đất bụi nổi, san sát nối tiếp, không có khoảng hở. Người ấy chú tâm, chẳng nhìn nơi đám đông.

Bài tụng rằng:

Mọi người kêu réo mãi không thôi

Trước sau nối tiếp không khoảng hở

Nhưng người bưng dầu chẳng nhìn thấy

Như sấm Trời mưa, không hại gì.

Người xem lại nói: Có người con gái đi đến, đoan trang, sắc diện rạng rỡ, cả nước không ai bằng, như mặt trăng tròn đầy độc sáng giữa các vì sao, tươi tắn như hoa sen, đang đi trên đường lớn.

Vóc dáng cao sang, phong thái hơn người, giống như ngọc nữ, lại tợ như hoàng hậu của Vua Trời Đao Lợi, tự là Hộ Lơi, đoan trang hết mực, Chư Thiên và loài người ai cũng kính trọng. Nay ở đây, người con gái này cũng rực rỡ như vậy, có khả năng biểu diễn tám loại vũ khúc, âm thanh trong trẻo êm ái, người nghe đều hoan hỷ.

Bài tụng rang:

Cử chỉ thì thong dong

Ca múa chẳng lỗi nhịp

Tâm luôn luôn vui vẻ

Làm cảm động mọi người.

Xướng ca tiếng thương cảm

Thân hình thì uyển chuyển

Chẳng mau cũng chẳng chậm

Y phục luôn tề chỉnh.

Bảy loại âm vi diệu

Thuật lại có năm mươi

Ba nghiệp đều thanh tịnh

Tiết cung, thương hòa hợp.

Thân từ đầu đến chân

Trang nghiêm anh lạc báu

Nói năng thì êm dịu

Giống như cam lồ rơi.

Bấy giờ, người ấy nhất tâm bưng bát, chí chẳng lay động, cũng chẳng nhìn ai.

Người xem đều nói: Thà hôm nay được nhìn dung nhan người con gái kia thì chết đi cũng chẳng ân hận, hơn là sống lâu mà chẳng được thấy. Người ấy tuy nghe lời này nhưng vẫn chuyên chú bưng bát, chẳng để ý đến.

Bài tụng rằng:

Khéo léo và thong dong

Nhảy múa rất tuyệt vời

Tất cả người ham thích

Ví như vợ của ma.

Làm động người lìa dục

Huống gì kẻ phàm phu

Đi đến bên người ấy

Bưng bát tâm chẳng chuyển.

Ngay lúc ấy, có con voi say to lớn chạy xông vào đường lớn.

Mọi người bảo nhau: Voi say đến, nó giày đạp chúng ta chết tức khắc.

Đây là loài yêu mị hóa làm hình voi gây nhiều nguy hại, chẳng chừa một ai, thân hình nó lơ loét, da dẻ sần sùi, từ đùi vế to lớn, chất độc chảy xuống, lưỡi đỏ như máu, bụng sệ sát đất, miệng môi trệ xếch, bước đi nghinh ngang, không gì câu thúc, thân dính máu người, ngang nhiên tự tác, không gì trở ngại, giong như nhà Vua. Nhìn xa như quả núi, tiếng gầm rền vang như tiếng sấm cất cao vòi lên một cách giận dữ.

Bài tụng rằng:

Voi lớn sức mạnh thật khó đương

Thân có máu chảy như suối nguồn

Giày đất bụi tung, vòi giơ cao

Như muốn làm hại hết mọi người.

Như vậy, voi ấy khủng bố những người xem, khiến họ chạy tứ tán, phá tan binh lính, các voi khác chạy hết. Tất cả người trông thấy đều muốn hại cho nó chết nên chặt cây to giăng ra, tuy bị đụng cây đau đớn nhưng nó chẳng sợ gì.

Bài tụng rằng:

Phá người và đàn voi

Làm người sợ hoặc chết

Phá hại các nhà cửa

Bươn chạy chẳng sợ gì.

Tiếng đồn lan xa gần

Tính khí rất hung hăng

Ngang tàng không kiềm thúc

Chẳng mong gì cao xa.

Bấy giờ, các nhà buôn bán, quán xá ở ngã tư đường, chợ búa, xóm làng đều sợ hãi thu dọn hàng hóa đậy cất, đóng cửa. Sợ nhà cửa bị đập phá sập, mọi người đều chạy tránh.

Lại có thợ giết voi, nhưng cũng không có ai chế ngự được, nó lại càng nổi sân giẫm đạp các loài voi, ngựa, trâu, dê, heo, bò, xéo nát các cổ xe, vung vãi tứ tung.

Bài tụng rằng:

Các nơi quán xá đều đậy cất

Hại người, súc vật, giẫm nát xe

Thấy việc như vậy đóng nhà cửa

Tan hoang như cướp phá bản doanh.

Hoặc có người chứng kiến, chấn động sợ hãi chẳng dám rục rịch. Hoặc có người kêu oán than thở, khóc lóc. Lại có kẻ hôn mê chẳng biết. Có người chưa kịp mặc áo, bỏ chạy. Có kẻ mê lầm chẳng biết đông tây. Lại có kẻ chạy nhanh như gió thổi mây chẳng biết đến đâu.

Trong đó có kẻ sợ quá nằm áp bụng sát đất. Lại có kẻ cùng quẫn lắp tên vào cung toan bắn, hoặc cầm đao nhọn muốn đâm, trong đó có người thất sắc, hoảng hốt, nói xàm. Hoặc có kẻ giận dữ mắt đỏ kè. Lại có người đứng chỗ vắng, từ xa nhìn lại vui vẻ. Tuy có người cầm binh trượng nhưng chẳng thể thi thố gì được.

Bài tụng rằng:

Với việc này mê sợ

Cũng có kẻ thương khóc

Kinh hãi, chẳng gì ngăn

Lại có người cầm gậy.

Kẻ sợ sệt nằm xuống

Người xa chẳng tự biết

Kẻ gặp vậy chẳng yên

Đều do thấy voi say.

Khi ấy, có người biết chú thuật thuần hóa voi, tâm tự nghĩ: Ta đã tự học phương pháp điều khiển voi, cách thức hay, dở gồm có tám trăm thứ, ta xem voi này hầu như không có cách nào trong ấy.

Ta nay phải quán sát kỹ xem nó phát xuất từ chủng loại nào?

Loại thượng có bốn, hay là loại trung, loại hạ?

Do quán sát mà biết được, liền cất cao giọng trì tụng thần chú.

Bài tụng rằng:

Thiên Vương trao kim cương

Ta có lời vi diệu

Trừ được mọi cao ngạo

Ốm yếu khiến khỏe mạnh.

Ngay lúc đó, người kia cất tiếng nói: Các người sáng suốt, không có tự tại, cũng không nổi nóng, trừ bỏ ân ái, vâng làm theo pháp, tu hành thành tín, đạt đến mục đích. Hãy bỏ mọi cao ngạo, để tâm an ổn. Rồi nói hai bài kệ này của Tiên thánh xưa.

Dâm dật và nộ si

Ba thứ phá đời này

Thành đạo, hết các cấu

Nhiệt não được tiêu trừ

Dùng pháp chí thành kia.

Tu hành cũng như thế

Cốt là xin Tượng vương

Trừ hoặc bỏ cuồng ngông.

Voi nghe lời giáo huấn chính đáng này liền bỏ tự tại, tự hàng phục tâm, thuận theo lẽ phải, đi trở về chuồng, chẳng còn nhiễu hại, phạm đến mọi người. Người bưng bát kia chẳng hay voi đến cũng chẳng biết voi đi.

Vì sao?

Vì chú tâm, sợ chết, nên không còn nghĩ gì khác.

Bài tụng rằng:

Thấy voi như mưa dữ

Nhưng tâm chưa từng loạn

Mưa ấy tuy đã dứt

Bầu Trời vẫn chẳng sáng.

Người ấy cũng như vậy

Chẳng biết voi đến, về

Trụ tâm, bưng bát dầu

Như cất báu chẳng quên.

Lúc ấy, người xem, vì bị quấy nhiễu chạy tứ tản khắp nơi, nên trong thành phát hỏa thiêu đốt các cung điện và nhiều nhà báu, lầu gác, đài cao, hiện ra ánh sáng rực rỡ kỳ lạ, lần lượt tiếp nối giống như ngọn núi lớn, không có gì là chẳng thấy, khói tỏa cùng khắp, lửa vẫn bừng cháy.

Bài tụng rằng:

Thành ấy giàu sang, rất đẹp đẽ

Cung điện, nhà cửa thật nguy nga

Nhưng khói xông tỏa khắp mọi nơi

Lửa cháy như người muốn tự đốt.

Khi lửa cháy thành thì các loài ong đều phóng ra nọc độc chích người. Người xem bị đau nhức, Kinh hãi bỏ chạy, trai gái già trẻ, sắc diện biến thành xấu xí, đầu rối, mình trần, đồ trang sức quý giá rơi mất, bị khói xông nen chảy nước mắt.

Thấy ánh lửa từ xa, trong lòng sợ sệt, chẳng biết chạy đến đâu, kêu nhau ơi ới. Cha con, anh em, vợ chồng, nô tỳ dặn nhau tránh lửa, tránh nước, chớ rơi xuống bùn, mới được an ổn.

Bài tụng rằng:

Trong lòng lo rầu, chẳng tự biết

Nhà cửa, thân tộc và nô tỳ

Cỡi các voi ngựa, buồn rầu chạy

Nói có lửa lớn, nên tránh đi.

Bấy giờ, quan binh đến dập lửa. Người ấy chuyên chú nhất tâm bưng bát, không rơi một giọt, chẳng biết khi lửa bốc cháy và tàn lụi.

Vì sao?

Vì giữ tâm chuyên ý, không nghĩ gì khác.

Bài tụng rằng:

Có số đông mê hoặc

Như chim gặp lửa bay

Lửa ấy đốt điện nhà

Khói xông như mây cuộn.

Đầu rối và kinh sợ

Bỏ chạy tránh khỏi lửa

Chú tâm vào bát dầu

Chẳng hay lửa cháy tàn.

Cùng lúc, năm sắc mây nổi lên, Trời sấm chớp lớn.

Bài tụng rằng:

Đã nổi mù lớn, mưa trái thời

Gió dậy thổi mây khiến mù mịt

Không trung khắp chỗ Trời tăm tối

Giống bầy voi dữ, mây cũng vậy.

Rồi cuồng phong nổi dậy, thổi đất tung bụi, cát sỏi ngói đá chận ngăn khắp nẻo đi, cây ngã, cành gãy hoa quả rơi rụng.

Bài tụng rằng:

Gió nổi dậy, tung bụi khắp nơi

Mây đen ùn kéo giăng cùng khắp

Gió mạnh sập tối, chẳng thấy nhau

Sấm chớp giáng xuống, ai cũng Kinh.

Lúc này, mây lớn tóe sáng, sấm sét giáng xuống. Loài khổng tước đều kêu, Trời liền trút mưa đá. Tuy có biến động này nhưng người kia cũng chẳng nghe.

Vì sao?

Vì chỉ nghĩ đến bát dầu.

Bài tụng rằng:

Khi voi ấy bươn chạy

Giống như mây lớn nổi

Mưa đá tắt gió lớn

Trốc cây làm hư nhà.

Người ấy đều chẳng thấy

Lành, dữ nào có hay

Chẳng biết gió, mây khởi

Chỉ quán chén dầu đầy.

Bấy giờ, người ấy bưng bát dầu đầy đến khu vườn kia, không rơi một giọt. Binh lính, sứ thần đều trở về cung Vua, tâu bày đầy đủ với Vua về các tai nạn, và người bưng bát chuyên tâm không động, đã về đến khu vườn, không rơi một giọt.

Vua nghe tâu khen rằng: Người này khó sánh kịp, là người hùng trong loài người, chẳng ngoái nhìn thân thuộc và ngọc nữ, chẳng nao núng trước họa hoạn, voi dữ, nước lửa, điện chớp, sấm sét.

Ta đây nghe tiếng sấm còn kinh ngạc, sợ hãi, tuy có người tâu trình nhưng chẳng tỉnh. Hoặc có người bị phân tán tâm thần mà chết.

Hoặc có người nữ đang khỏe mà bị hư thai, người này là chỗ dựa của muôn dân nhưng chẳng ai biết, tuy là gặp các nạn, nhưng tâm chẳng động, con người như vậy, không có việc gì là chẳng làm được. Tâm vững chắc như thế, không bao giờ sợ nạn. Vua địa ngục tra khảo có thể ăn kim cương. Nhà Vua hoan hỷ, lập làm đại thần.

Bài tụng rằng:

Thấy thân tộc khóc lóc

Và voi say quậy phá

Tuy gặp các nạn sợ

Nhưng tâm chẳng lay động.

Vua thấy người kiên định

Không lay chuyển như thế

Nên thân ái, kính trọng

Lập lên làm đại thần.

Do tâm của vị chánh sĩ ấy kiên cố, dù gặp các việc tốt xấu và các tai nạn khủng khiếp, tâm chỉ chẳng chuyển di, nên được thoát tội chết, lại được giàu sang, trường thọ.

Người tu hành chế ngự tâm cũng như vậy, tuy có các họa hoạn và dâm, nộ, si đến nhiễu loạn các căn nhưng luôn giữ tâm chẳng theo, nhiếp ý làm đầu, quán sát trong thân thể mình và bên ngoài thân thể người, pháp của tâm thọ cũng lại như vậy.

Bài tụng rằng:

Như người bưng bát mật

Chẳng động không rơi đổ

Tuệ mầu ý như biển

Chuyên tâm bưng bát dầu.

Nếu người muốn học đạo

Phải giữ tâm như thế

Tâm chứa các đức sáng

Trừ hết tất cả tội.

Sắc dục có bao nhiêu

Tái khởi ở nộ si

Có chí, chẳng phóng dật

Tĩnh lặng để tự chế.

Thân người có bệnh tật

Dùng thuốc để chữa lành

Tâm bệnh cũng như thế

Bốn Ý chỉ nhằm trừ.

Người tâm kiên cường, năng lực ý chí như vậy, thì dùng móng tay phá được núi tuyết, dùng cọng hoa sen đâm thủng núi vàng, dùng cưa sắt cưa đứt núi báu Tu Di. Còn người không có lòng tin thì không thể hăng hái tiến lên được.

Ôm lòng dua nịnh, phóng túng thất niệm thì tuy sống lâu trên đời, nhưng chẳng bao giờ có thể đoạn trừ được cấu bẩn dâm, nộ, si! Người có tín, tinh tấn, chất trực, trí tuệ thì tâm họ kiên cường, cũng có khả năng thổi núi lay động, huống gì là trừ được dâm, nộ, si.

Cho nên người tu hành muốn hoàn thành đạo đức thì dùng tín, tinh tấn, trí tuệ, chất trực điều phục tâm mình một cách chuyên nhất, ngay trong lúc tu hành.

Bài tụng rằng:

Chất trực tín, tinh tấn

Trí tuệ, không dua nịnh

Là năm căn trừ tội

Lìa vô số tâm uế.

Hiểu rõ vô lượng Kinh

Tự biết là Phật dạy

Chỉ lấy lời cốt yếu

Phân biệt nghĩa vô lượng.

***