Kinh Đại thừa

PHẬT THUYẾT

KINH CON ĐƯỜNG TU HÀNH

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư

Trúc Pháp Hộ, Đời Tây Tấn
 

PHẨM MƯỜI TÁM

BIẾT TÂM NIỆM NGƯỜI
 

Thở than chẳng kể xiết

Biết ý nghĩ chúng sinh

Tự thấy tâm nghĩ gì

Phải, quấy, định, buông thả.

Điều ý chí mong cầu

Trí vô lượng hiểu rõ

Diệt trừ các tội lỗi

Quay về Đấng Tối Thắng.

Người tu hành dùng thiên nhãn nhìn thấy điều phải quấy, thiện ác, tốt đẹp, xấu xa của loài người, và chẳng phải người thấy rõ sự tối tăm sâu thẳm hay sự trong sáng của tâm hành. Kẻ ưa sân giận thì tâm họ như thế, người ý chí hòa nhã, vui vẻ thì sẽ như thế.

Bài tụng rằng:

Dùng thiên nhãn nhìn khắp

Thấy người chẳng phải người

Xem xét sắc diện chúng

Cũng thấy tâm niệm họ.

Biết cội gốc ý nghĩ

Vì sao có hạnh này

Người tu đạo biết hết

Sân giận và vui hòa.

Ví như người ngồi bên bờ sông thấy các loài vật trong nước như cá, ba ba, giải, cá sấu và một số loài thủy tộc khác. Người tu hành cũng vậy, thấy tâm của chúng sinh nghĩ điều thiện, ác rõ ràng không ngại. Đó gọi là thần thông biết tâm niệm thiện ác của kẻ khác.

Bài tụng rằng:

Giác nhãn thấy rõ tâm thanh tịnh

Do tu đạo hạnh nên được vậy

Biết tâm niệm người nghĩ điều gì

Giống như thấy thân cây cành lá.

Cũng như khách buôn muốn có được ngọc thủy tinh phải vào sông biển mới được vật báu này và được các thứ như: Trân châu, kim cương, san hô, xa cừ, mã não.

Người tu hành cũng vậy, bỏ ngu nghỉ chuyên tâm vào ánh sáng thì được thiên nhãn và đạt được thiên nhĩ, thần túc. Tự biết mình từ đâu đến, thấy gốc gác của người khác.

Vì vậy người tu hành nên tập tỉnh giác.

Bài tụng rằng:

Giống như một việc vào sông biển

Mà được vô số châu báu lớn

Tu hành trừ ngủ nghỉ cũng vậy

Dùng thiên nhãn nghe, biết ngọn ngành.

Nếu vậy, tu hành chí tịch tĩnh

Nay điều ta nói y lời Phật

Thấy vô lượng sắc hơn thiên nhãn

Biết tâm thị phi của chúng sinh.

Sức nhẫn nhục kia hơn đại địa

Mềm mại, an hòa hơn cả nước

Giữ chí vững chắc như Tu Di

Bỏ qua người thường, vượt hư không.

Trí tuệ sâu hơn sông

Như biển, không sân hận

Đức ấy không sánh kịp

Kính lễ Đấng Tối Thắng.

Trong lòng ôm giữ đạo

Chư Thiên đều ngợi khen

Giữ tâm mà vững chắc

Chẳng móng khởi vui thích.

Điều hòa các ý tưởng

Chẳng cho chúng tăng giảm

Đức sáng không gì bằng

Con cúi đầu đảnh lễ.

Giả sử người tu hành mà tâm có sự khinh suất thì nên tư duy điều lo buồn: Rốt cuộc sẽ trở về với cái chết, chưa được độ thoát. Còn bị vô thường, chẳng phải là lúc hoan hỷ, dù có thương yêu rồi cũng sẽ có ly biệt.

Bài tụng rằng:

Vô số các dòng sông

Đầy ắp nước bùn nhơ

Chưa vượt sông sinh tử

Loạn động lại hoan hỷ.

Dù thương yêu vô cùng

Chẳng lâu sẽ ly biệt

Chạm mặt với vô thường

Đều tùy theo tội phước.

Người tu hành, tâm tự nghĩ: Giá như ta mạng chung, thì chẳng thành đạo đức, cũng chưa hướng tới đạo, hoặc bị phạm nghịch, chẳng theo giáo pháp, rơi vào ba đường, chẳng thể thoát khỏi họa hoạn vô cùng, theo các thứ tà kiến cho là không mê lầm, rồi lại vào bào thai luân hồi sinh tử, xương cốt không thể chứa cao như Thái Sơn.

Hoặc bị chặt đầu, máu như sông biển, hoặc gặp người khóc lóc lệ như năm sông, cùng với cha mẹ, vợ con, anh em sinh ly tử biệt vô thường, sầu đau vô lượng.

Bài tụng rằng:

Khi còn chưa đắc đạo

Luôn luôn sợ sinh tử

Sẽ bị trăm ngàn nạn

Rồi vào lại bào thai.

Chưa trừ gốc sầu lo

Gặp vô lượng phiền não

Chẳng được về Thánh đạo

Mở cửa ba đường dữ.

Người tu hành tự nghĩ: Nhiều đêm sợ hãi. Giả hoặc bị đọa vào chốn cầm thú là nơi chốn phi pháp, thường ôm lòng hại, giết chóc lẫn nhau, giết chóc lẫn nhau, không có xấu hổ, từ chỗ tối vào chỗ tối. Đã bị đọa vào chốn họa hoạn này, thì khó trở lại thân người. Một đồng tiền rơi xuống biển còn có thể tìm được, chứ đã mất thân người rồi, khó mà được lại.

Bài tụng rằng:

Tham dâm che khuất, giận si mê

Cầm gậy đuổi xua, không xấu hổ

Vì chốn mây mù của súc sinh

Đọa khổ ấy trở lại người khó.

Người tu hành tự nghĩ, thân ta sẽ bị đọa vào ngạ quỷ. Đã từng nghe người chốn ấy cầm đồ đựng bằng sành, đựng những thứ nước mũi, nước miếng, mủ, máu và đồ mửa dơ uế của người để làm thức ăn, phải đi khắp mà xin.

Bài tụng rằng:

Dùng đồ chứa bất tịnh

Bằng sành nhưng chẳng lành

Chứa mủ máu mũi dãi

Uống vào như uống nước.

Tham ăn, thường tranh chấp

Chỗ đến của tội lỗi

Kẻ hành động như vậy

Đọa vào đường ngạ quỷ.

***