Kinh Đại thừa

Phật Thuyết Kinh đại Bát Nhã Ba La Mật đa - Hội Thứ Năm - phẩm Mười Năm - Phẩm Như Lai

PHẬT THUYẾT KINH

ĐẠI BÁT NHÃ BA LA MẬT ĐA

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư

Cưu Ma La Thập, Đời Diêu Tần

HỘI THỨ NĂM

PHẨM MƯỜI NĂM

PHẨM NHƯ LAI

PHẦN MỘT

Khi ấy, Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Bồ Tát mới học nên làm thế nào để học bát nhã Ba la mật đa sâu xa?

Phật Bảo Thiện Hiện: Bồ Tát mới học muốn học bát nhã Ba la mật đa sâu xa, trước nên gần gũi, phụng sự bạn lành. Nếu ai có thể tuyên thuyết bát nhã Ba la mật đa sâu xa, dạy bảo trao truyền cho các Bồ Tát, thì gọi là bạn lành.

Người ấy nói thế này: Thiện Nam Tử, đến đây! Ông nên siêng năng tu bố thí, tịnh giới, an nhẫn, tinh tấn, tịnh lự, bát nhã Ba la mật đa. Khi ông siêng năng tu tập, nên dùng vô sở đắc làm phương tiện, hồi hướng quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng bồ đề. Khi ông hồi hướng, chớ dùng sắc, thọ, tưởng, hành, thức mà chấp thủ bồ đề.

Vì sao?

Vì tánh của trí nhất thiết trí chẳng phải là sở thủ.

Thiện Nam Tử! Ông chớ sanh tham đắm các địa vị Thanh Văn, Độc Giác v.v… Nếu ai có thể dạy bảo, trao truyền như thế cho Bồ Tát mới học, làm cho họ dần dần nhập vào bát nhã Ba la mật đa sâu xa, thì nên biết đó là bạn lành của Bồ Tát.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Các Bồ Tát này phát tâm bồ đề, muốn thẳng tới bồ đề là việc làm rất khó!

Phật Bảo Thiện Hiện: Đúng như vậy! Đúng như vậy! Việc làm của các chúng Bồ Tát rất khó, nghĩa là vì lợi ích an vui cho các thế gian nên phát tâm hướng đến quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng bồ đề, với lời thề:

Ta vì cứu giúp các thế gian nên làm nhà cửa cho các thế gian, làm chỗ quay về nương tựa cho các thế gian, làm hòn đảo cho các thế gian, chỉ dạy con đường rốt ráo cho các thế gian, làm vị thầy dẫn đường cho các thế gian, làm chỗ hướng đến cho các thế gian… nên phát khởi sự siêng năng tinh tấn, hướng đến đại bồ đề.

Thiện Hiện! Thế nào là các chúng Bồ Tát thề cứu giúp tất cả thế gian nên phát khởi sự siêng năng tinh tấn, hướng đến đại bồ đề?

Nghĩa là các Bồ Tát thấy các thế gian chìm trong khổ sanh tử chẳng thể ra khỏi, nên siêng năng tinh tấn, hướng đến đại bồ đề, vì dứt khổ cho người kia nên giảng thuyết điều cốt yếu của chánh pháp.

Thiện Hiện! Thế nào là các chúng Bồ Tát làm nhà cửa cho tất cả thế gian nên phát khởi sự siêng năng tinh tấn hướng đến đại bồ đề?

Nghĩa là các Bồ Tát muốn vì thế gian thuyết tất cả pháp đều chẳng hòa hợp, nên phát khởi sự siêng năng tinh tấn hướng đến đại bồ đề.

Thiện Hiện bạch: Bạch Thế Tôn! Thế nào là Bồ Tát muốn vì thế gian thuyết tất cả pháp đều chẳng hòa hợp?

Phật dạy: Này Thiện Hiện! Các chúng Bồ Tát muốn vì thế gian tuyên thuyết năm uẩn và tất cả pháp đều chẳng hòa hợp, không buộc, không mở, không sanh, không diệt. Do vậy, có thể che chở, giúp đỡ tất cả, giống như nhà cửa.

Thiện Hiện! Thế nào là các chúng Bồ Tát làm chỗ quay về nương tựa cho các thế gian nên phát khởi sự siêng năng tinh tấn hướng đến đại bồ đề?

Nghĩa là các Bồ Tát muốn làm cho thế gian thoát khỏi tất cả sanh, già, bệnh, chết, sầu than, buồn khổ nên phát khởi sự siêng năng tinh tấn hướng đến đại bồ đề, phương tiện thiện xảo giảng thuyết điều cốt yếu của chánh pháp.

Thiện Hiện! Thế nào là các chúng Bồ Tát làm hòn đảo cho các thế gian nên phát khởi sự siêng năng tinh tấn hướng đến đại bồ đề?

Nghĩa là các Bồ Tát hướng đến đại bồ đề vì muốn thuyết cho thế gian ranh giới trước sau của năm thủ uẩn đều dứt. Do cái này dứt nên tất cả pháp đều dứt. Tất cả pháp này dứt tức là Niết Bàn tịch diệt vi diệu. Cũng là tánh như thật không điên đảo. Ví như trong biển, sông, ao lớn nhỏ, chỗ đất cao ở được gọi là hòn đảo. Niết Bàn cũng thế, là chỗ an ổn.

Thiện Hiện! Thế nào là các chúng Bồ Tát chỉ dạy cho thế gian con đường rốt ráo nên phát khởi sự siêng năng tinh tấn hướng đến đại bồ đề?

Nghĩa là các Bồ Tát hướng đến đại bồ đề vì muốn thuyết cho thế gian sắc rốt ráo chẳng gọi là sắc. Thọ, tưởng, hành, thức và các pháp khác cũng thế. Pháp tánh rốt ráo chẳng phải sắc v.v… vậy.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch: Kính bạch Thế Tôn! Nếu pháp tánh rốt ráo các sắc v.v… chẳng gọi sắc v.v… thì lẽ đáng các Bồ Tát đã đắc không phân biệt trong tánh rốt ráo của bồ đề?

Phật Bảo Thiện Hiện: Đúng như vậy! Đúng như vậy! Trong tánh rốt ráo hoàn toàn không phân biệt, nhưng đối với các Bồ Tát là việc rất khó làm. Tuy có thể quán tất cả pháp như thế nhưng chẳng chứng đắc, cũng chẳng chìm đắm.

Nghĩ thế này: Ta đối với pháp này hiện Đẳng Giác rồi, nên tuyên thuyết chỉ dạy cho thế gian, làm cho họ biết được đạo tướng rốt ráo như thế.

Thiện Hiện! Thế nào là các chúng Bồ Tát làm thầy dẫn đường cho thế gian phát khởi sự siêng năng tinh tấn, hướng đến đại bồ đề?

Nghĩa là các Bồ Tát hướng đến đại bồ đề muốn thuyết cho thế gian bản tánh sắc không sanh không diệt. Thọ, tưởng, hành, thức cũng như thế. Muốn thuyết cho thế gian quả Dự Lưu cho đến quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng bồ đề bản tánh các pháp không sanh, không diệt.

Thiện Hiện! Thế nào là các chúng Bồ Tát làm sự hướng đến cho các thế gian nên phát khởi sự siêng năng tinh tấn hướng đến đại bồ đề?

Nghĩa là các Bồ Tát hướng đến đại bồ đề, muốn tuyên thuyết chỉ dạy cho thế gian: Sắc lấy hư không làm sự hướng đến. Thọ, tưởng, hành, thức và tất cả pháp cũng lấy hư không làm sự hướng đến.

Muốn tuyên thuyết, chỉ dạy cho thế gian: Sắc không chỗ hướng đến, ngang đồng với hư không. Thọ, tưởng, hành, thức và tất cả pháp cũng không chỗ hướng đến, ngang đồng với hư không. Như hư không rộng lớn, không đến, không đi, không tạo, không tác, không trụ, không sanh, không diệt. Các pháp cũng vậy, đều như hư không, không có sự phân biệt.

Vì sao?

Vì các sắc không, nên không đến, không đi… thọ, tưởng, hành, thức và tất cả pháp cũng đều là không, nên không đến, không đi.

Vì sao?

Vì tất cả pháp đều dùng: Không, vô tướng, vô nguyện, không tạo, không tác, không sanh, không tánh, như mộng, như huyễn, không ngã, không biên giới, Niết Bàn tịch tĩnh, không thủ, không xả, không đến, không đi, tịch diệt cùng cực… để làm sự hướng đến. Người kia chẳng thể vượt qua sự hướng đến này.

Khi ấy, Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Ai có thể tin hiểu pháp sâu xa như thế?

Phật Bảo Thiện Hiện: Nếu các Bồ Tát từ lâu tu đại hạnh, đã từng cúng dường vô lượng Chư Phật, ở chỗ Chư Phật phát thệ nguyện rộng lớn, đã trồng căn lành, đều được thành thục, được vô lượng bạn lành giúp đỡ hộ niệm, thì có thể tin hiểu pháp sâu xa này.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Các Bồ Tát này lấy gì làm tánh?

Phật Bảo Thiện Hiện: Các Bồ Tát này lấy điều phục, viễn ly làm pháp tánh. Nhờ tánh này nên có thể biết, có thể rõ bát nhã Ba la mật đa sâu xa.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Các Bồ Tát này có thể biết, có thể rõ bát nhã Ba la mật đa sẽ hướng đến nẻo nào?

Phật dạy Thiện Hiện: Các Bồ Tát này sẽ hướng đến trí nhất thiết.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Nếu các Bồ Tát chứng nơi hướng đến rồi thì có thể làm chỗ quay về và hướng tới cho vô lượng, vô biên hữu tình.

Phật Bảo Thiện Hiện: Đúng như vậy! Đúng như vậy! Nếu các Bồ Tát chứng đắc quả vị Vô Thượng Chánh Đẳng bồ đề thì có thể làm chỗ quay về, hướng tới cho vô lượng, vô biên hữu tình.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Các Bồ Tát này thường làm việc khó làm, nghĩa là mặc giáp, đội mũ bền chắc như thế vì muốn độ vô lượng, vô biên hữu tình, làm cho vào Niết Bàn, nhưng loài hữu tình hoàn toàn chẳng thể đắc.

Phật Bảo Thiện Hiện: Đúng như vậy! Đúng như vậy! Như lời ông nói.

Lại nữa, Thiện Hiện! Các Bồ Tát này mặc giáp đội mũ chẳng thuộc các sắc, thọ, tưởng, hành, thức. Chẳng thuộc Thanh Văn, Độc Giác, Bồ Tát và tất cả trí nhất thiết trí.

Vì sao?

Vì tất cả pháp đều không sở thuộc.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Nếu các Bồ Tát thực hành bát nhã Ba la mật đa sâu xa thì chẳng trụ địa vị Thanh Văn, Độc Giác v.v…

Phật Bảo Thiện Hiện: Ông quán nghĩa nào mà nói như thế?

Thiện Hiện thưa: Bạch Thế Tôn! Bát nhã Ba la mật đa sâu xa không chấp trước. Nếu người nào tu bát nhã Ba la mật đa thì đối với tất cả pháp hoàn toàn không có sự tu, cũng không có người tu, thời gian tu, nơi chốn tu và do đây tu chẳng thể đắc.

Kính bạch Thế Tôn! bát nhã Ba la mật đa sâu xa là pháp không quyết định. Nếu tu hư không, tu tất cả pháp, tu không biên giới, tu không giữ gìn thì chính là tu bát nhã Ba la mật đa.

Phật Bảo Thiện Hiện: Đúng như vậy! Đúng như vậy! Như lời ông nói.

Lại nữa, Thiện Hiện! Nên nương vào bát nhã Ba la mật đa sâu xa như thế, quán sát Đại Bồ Tát bất thối chuyển. Nghĩa là các Bồ Tát nếu chẳng tham đắm bát nhã Ba la mật đa sâu xa, chẳng chấp lời của người khác và sự chỉ dạy truyền trao của người khác để làm điều chơn yếu, thì chẳng phải chỉ tin người khác mà còn có sự tạo tác.

Nghe nói bát nhã Ba la mật đa sâu xa như thế, tâm vị đó chẳng kinh, chẳng sợ, chẳng hãi, chẳng chìm, chẳng đắm, không nghi, không ngờ, cũng chẳng mê mờ, hoang mang, hoan hỷ ưa nghe, hết lòng tin nhận. Các Bồ Tát này nhất định chẳng thối lui. Các Bồ Tát như thế đời trước đã được nghe nghĩa lý bát nhã Ba la mật đa sâu xa, nên nay được nghe, tâm không kinh sợ v.v…

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Nếu các Bồ Tát nghe bát nhã Ba la mật đa sâu xa tâm không kinh v.v… thì các Bồ Tát này làm sao quán sát bát nhã Ba la mật đa sâu xa?

Phật Bảo Thiện Hiện: Đại Bồ Tát này nên dùng tâm tùy thuận trí nhất thiết quán sát bát nhã Ba la mật đa.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Thế nào là tâm tùy thuận trí nhất thiết quán sát bát nhã Ba la mật đa?

Phật Bảo Thiện Hiện: Như các Bồ Tát tùy thuận hư không quán sát bát nhã Ba la mật đa thì đó là tâm tùy thuận trí nhất thiết quán sát bát nhã Ba la mật đa.

Vì sao?

Vì trí nhất thiết vô lượng, vô biên. Nếu vô lượng, vô biên tức là chẳng phải sắc, cũng chẳng phải thọ, tưởng, hành, thức. Không đắc, không hiện quán, không trí, không thức, không sanh, không diệt, không tu, không tác, không từ đâu đến, cũng không đi về đâu, không phương hướng, không nơi chốn, cũng không sở trụ, chỉ có thể nói là vô lượng, vô biên.

Thiện Hiện nên biết! hư không vô lượng, vô biên nên trí nhất thiết cũng vô lượng, vô biên. Trí nhất thiết vô lượng, vô biên nên không ai có thể chứng. Chẳng phải sắc có thể chứng, cho đến chẳng phải thức có thể chứng. Chẳng phải bố thí Ba la mật đa có thể chứng, cho đến chẳng phải bát nhã Ba la mật đa có thể chứng.

Vì sao?

Vì sắc cho đến thức chính là trí nhất thiết không hai, không khác. Bố thí Ba la mật đa cho đến bát nhã Ba la mật đa chính là trí nhất thiết không hai, không khác.

Bấy giờ Thiên Tử Phạm Thế Cõi Dục cùng đi đến chỗ Phật, đồng bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Bát Nhã Ba la mật đa như thế rất là sâu xa, khó thấy, khó biết.

Phật Bảo các Thiên Tử: Đúng như vậy! Đúng như vậy! Như lời ông nói.

Khi mới thành Phật, ta quán nghĩa này, ngồi yên tịnh tư duy, chẳng muốn nói pháp, ta nghĩ: Pháp của ta sâu xa, chẳng phải các thế gian có thể tin nhận nhanh chóng.

Pháp ta chứng chính là bát nhã Ba la mật đa.

Pháp này sâu xa, chẳng phải năng chứng, chẳng phải sở chứng, không nơi chốn chứng, không thời gian chứng và do đây chứng, cũng chẳng thể đắc.

Thiên Tử nên biết! hư không sâu xa nên pháp này sâu xa. Ngã sâu xa nên pháp này sâu xa. Tánh tất cả pháp không đến, không đi nên pháp này sâu xa.

Khi ấy, các Thiên Tử bạch Phật: Thật lạ thay!

Kính bạch Thế Tôn! Pháp Phật thuyết, tất cả thế gian rất khó tin hiểu. Pháp Phật thuyết không thủ, không xả. Hữu tình thế gian lại hành thủ xả.

Phật Bảo các Thiên Tử: Đúng như vậy! Đúng như vậy! Như lời ông nói.

Cụ thọ Thiện Hiện bạch Phật: Pháp Phật thuyết sâu xa vi diệu, đối với tất cả pháp đều có thể tùy thuận, không có Sự chướng ngại, đồng như hư không.

Pháp Phật thuyết hoàn toàn không sanh, vì tất cả pháp sanh không thể đắc vậy.

Pháp mà Phật biết, hoàn toàn không nơi chốn Vì tất cả nơi chốn đều chẳng thể đắc vậy.

Phật dạy: Này Thiện Hiện! Đúng như vậy! Đúng như vậy!

Các Thiên Tử bạch Phật: Bạch Thế Tôn! Ðại Đức Thiện Hiện là chơn Phật Tử, từ Như Lai sanh, vì những gì Ngài nói đều tương ưng với không vậy.

Thiện Hiện bảo các Thiên Tử: Các ông nói: Ta từ Như Lai sanh.

Thế nào là Thiện Hiện từ Như Lai sanh?

Nghĩa là từ chân như của Như Lai sanh vậy. Vì tất cả pháp sanh chẳng thể đắc vậy. Nên chân như của Như Lai không đến, không đi, bản tánh chẳng sanh.

Chân như của Thiện Hiện cũng không đến không đi, bản tánh chẳng sanh, nên nói: Thiện Hiện từ Như Lai sanh.

Chân như của Như Lai chính là chân như của tất cả pháp.

Chân như của tất cả pháp chính là chân như của Như Lai.

Chân như của Như Lai không có tánh chân như, cũng chẳng không có tánh chân như.