Kinh Đại thừa

PHẬT THUYẾT KINH NHẬN THỨC

 VÔ THƯỜNG VÀ ĐAU KHỔ

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư

Phật Ðà Da Xá, Ngài Tam Tạng Pháp Sư

Trúc Phật Niệm, Đời Dao Tần
 

Biển trần khổ sóng bồng lai láng

Kiếp phù sinh đáng chán biết bao

Tử sanh chìm đắm ba đào

Mịt mờ chưa biết kiếp nào thoát ly

Cõi giả tạm ích gì sự thế

Uổng tâm tư tìm kế miên trường

Trần hoàn vạn vật vô thường

Khổ não vô ngã đầy đường chông gai

Do báo nghiệp lưu lai từ trước

Các pháp hành tạo được thân duyên

Pháp hành kế tục nhau liền

Diệt sanh sanh diệt triền miên không ngừng

Người hay thú đồng chung số phận

Hễ có thân ngũ uẩn không bền

Chịu nhiều biến đổi đảo điên

Sanh già đau chết không yên lúc nào

Thể vật chất không sao giữ nổi

Sức vô thường phá mỗi Sát Na

Xét cùng đâu cũng thân ta

Khó ngăn tóc bạc không cầm răng long

Lửa ái dục đốt lòng từng phút

Dấy ưu phiền chẳng chút nào nguôi

Dễ chi đặng tạm an vui

Suy mòn vì nhuộm nặng mùi trần ai

Chừng thân chết bốc hơi hôi hám

Người ai ai chẳng dám lại gần

Gớm ghê dù bậc chí thân

Đều sợ xui lụy hương lân cửa nhà

Chọn một chốn rừng già hoang vắng

Đem tử thi an táng cho xong

Địa táng hỏa táng chẳng đồng

Tùy duyên tùy lực vẫn không quản gì

Đưa xác chết người đi đông đúc

Kẻ thân nhân uất ức khóc than

Hình hài ba khúc rã tan

Thanh danh tiêu diệt họ hàng cách xa

Khổ tử biệt thiết tha nung nấu

Biệt gia tài của báu tình yêu

Tấm thân ngũ uẩn đã tiêu

Đất nước gió lửa về nhiều căn nguyên

Thân đã chẳng thiên diên ngày tháng

Buổi chia lìa ngao ngán đau thương

Chúng sanh ba cõi vô thường

Nên vun cội phúc tìm đường siêu sanh

Lựa các thứ nhân lành gieo giống

Quả kết trong kiếp sống về sau

Mở lòng bố thí dồi dào

Học Kinh giữ giới khá mau tu hành

Kẻo rồi phải điêu linh sa đọa

Vào bốn đường ác đạo khó khăn

Vô cùng khốn khổ thân tâm

Đời đời kiếp kiếp trầm luân không về

thân khẩu ý giữ gìn trong sạch

Vững trên đường thanh bạch mà đi

Dầu cho chuyển kiếp đến kỳ

Cũng còn trông ngóng thoát ly khổ sầu

Ráng sám hối quay đầu hướng thiện

Ác nghiệp trần đoạn tuyệt chớ gieo

Tâm đừng xu hướng vui theo

Thiện duyên gây dựng trần lao dứt lần

Các phương pháp an tâm định trí

Chúng sanh cần tìm kiếm học hành

Cho lòng chán nản phát sanh

Cội nguồn tội khổ hiểu rành sâu xa

Pháp chán nản dạy ta suy xét

Khổ cõi đời số cát Sông Hằng

Tám điều khổ não chi bằng

Đây lần lượt giải ngọn ngành như sau:

Cõi trần thế ra vào há dễ

Luật tuần hoàn nào kể chi ai

Thân ta bất luận gái trai

Cũng đều mắc phải đọa đày khổ sanh

Khi nghiệp đến pháp hành cấu tạo

Thác sanh vào lòng mẹ thành phôi

Nguyên tố nhỏ nhít nhỏ nhoi

Vốn là chất lỏng giống dầu mà trong

Giọt dầu ấy dính lông con thú

Ta cầm lên rảy giũ bảy lần

Chỉ con chút ít dính gần

Đó nguyên chất tạo nên thân con người

Bảy ngày đầu còn tươi trong vắt

Rồi tan dần biến sắc đổi màu

Đến tuần thứ bảy về sau

Biến thành một chất trông vào đáng ghê

Đỏ dợt dợt mỡ pha lẫn máu

Bởi nguyên hành cứ tạo thêm ra

Lại đến bảy bữa thứ ba

Hóa thành chất đặc như là thịt dư

Trong bụng mẹ an cư một chỗ

Miếng thịt thừa tội khổ xiết chi

Tuy hình hài kết thế ni

Nhưng lại mềm mại như chì rã tan

Tưởng tượng đến trăm ngàn ghê sợ

Phôi bây giờ tương tợ trứng gà

Phôi này còn yếu chưa già

Tuần tự thay đổi bảy ngày thứ tư

Bảy ngày nữa từ từ biến hóa

Bắt đầu chia tất cả năm nhành

Tuy hình chưa hẳn thật thành

Nhưng đã có dạng đầu mình chân tay

Pháp hành đã tạo hoài không dứt

Tuần thứ năm thất nhật vừa tròn

Ngày ngày hình dáng lớn dần

Ba lăm ngày ấy tượng thân hình hài

Ngoài ba tháng thành thai cứng cáp

Thai loài người nào khác thú đâu

Cũng đều khổ não âu sầu

Ở trong bụng mẹ co đầu rút chân

Ngồi chồm hổm còn hơn ràng buộc

Trên đồ ăn vừa được tiêu tan

Hai tay nắm lại đỡ cằm

Mặt day lưng mẹ tối tăm mịt mờ

Quanh mình vấy chất dơ hôi thối

Đầu đội đồ mẹ mới ăn vào

Vừa dơ vừa ngộp xiết bao

Nên hằng dãy dụa thân nào đặng yên

Nếu mẹ chẳng cử kiêng ăn uống

Mặc đói no nuốt bướng nhai càn

Nóng cay nguội lạnh không màng

Miễn vừa khẩu dục ngó ngàng chi con

Vật thực trúng da non của trẻ

Nóng giật mình lạnh sẽ phát run

Đau thương khổ não khôn cùng

Như chim bị trận bão bùng mưa sa

Lại giống khỉ trải qua mưa gió

Nằm co ro một xó rét run

Kinh hoàng sợ sệt hết lòng

Chẳng kham nỗi khổ day tầm đôi bên

Hoặc kiếm ở phía trên hay dưới

Hoặc là nơi mấy bụi gần đây

Chừng nào tìm được bộng cây

Chui vào ẩn náu thân này mới an

Đủ mười tháng vẹn toàn thân thể

Gần kỳ sanh lòng mẹ chẳng vui

Lo âu dạ luống ngùi ngùi

Sợ bao bất trắc trong hồi khai hoa

Mãn toan tính đắn đo cân nhắc

Biển mênh mông chưa chắc được qua

Quanh quẩn công chuyện trong nhà

Dễ duôi nào dám đi xa bao giờ

Kịp đến lúc ngồi chờ hoa nở

Quyến thuộc vậy kẻ đỡ người nưng

Chịu nhiều đau khổ từng cơn

Dầu kiên gan mấy cũng sờn nỗi đau

Người cả thảy không sao tránh thoát

Bỗng dường như bão tạt vào thai

Hài nhi như chớp đã day

Theo đường kinh huyết ra ngoài sản môn

May được lúc lâm bồn yên tịnh

Cả mẹ con khỏe mạnh vuông tròn

Ấy nhờ hồng phúc nhà còn

Chúng sanh kiếp trước gây nhiều thiện căn

Nếu phước báu không bằng tội ác

Khi sanh ra chịu các khó khăn

Dẫu còn sống sót nữa chăng

Dật dờ dường phải đôi lần đứt hơi

Vì nhân ác đến hồi trả quả

Chúng sanh này thảm họa chết non

Chết ngộp hoặc chết mỏi mòn

Chết ngoài bụng mẹ hoặc còn trong thai

Ngán ngẫm kiếp sanh lai tất tưởi

Từ thác sanh đến buổi lọt lòng

Mạng căn nào biết chắc không

Nhưng đều phải chịu trong vòng khổ đau

Suy nghĩ chán xôn xao tấc dạ

Xét khổ sanh buồn bã âu sầu

Đây là hết khổ đặng đâu

Có thân còn phải lãnh thâu khổ già

Sự khổ già thân ta hằng chịu

Dầu gái trai tiều tụy như nhau

Đổi thay chẳng trước thì sau

Suy mòn từng lúc tốn hao từng giờ

Buổi niên thiếu ngây thơ đầy đặn

Sắc xinh tươi đủ vẹn mười phân

Dáng điệu đẹp đẽ tốt lành

Dương dương đắc ý tuổi xanh thường tình

Độ trẻ trung vóc hình tráng kiện

Hằng phô bày thể diện đáng yêu

Thế gian ai cũng ưa chiều

Gái trai đều có tự kiêu thuở này

Mê muội tưởng đẹp hoài không giảm

Quá lạc lầm quý mến thân ta

Sắm đồ trang sức xa hoa

Điểm tô cho đặng đẹp ra tuyệt trần

Dùng kiếng lược dự phần chải gỡ

Dồi phấn son sặc sỡ thêm duyên

Chẳng vừa sở tạo tự nhiên

Lấp mùi hám trược ướp liền nước thơm

Công trang điểm sớm hôm không dứt

Dáng bên ngoài đến cực kỳ xinh

Đủ các tư cách gợi nhìn

Thật ra nào khác như hình trái sung

Xác ô uế đều cùng nam nữ

Túi đựng đầy những thứ đồ dơ

Lại còn biến đổi dường mơ

Chậm mau rồi cũng có giờ tiêu tan!

Hữu tình đến vội vàng tuổi hạc

Mái tóc xanh trắng bạc như bông

Dầu cho cạn trí hết lòng

Cản ngăn nó cũng vẫn không nghe nào

Tay chân thảy mòn hao gầy yếu

Lần lần còn xương chịu lấy da

Thôi thời tráng kiện đã qua

Vô thường xô đuổi tuổi già đến thay

Mắt sáng suốt những ngày rực rỡ

Chưa bao lâu đã trở nên lờ

Trông xa các vật tờ mờ

Nhãn quan suy kém có chờ cho đâu

Đồng thời phát khổ sầu tai điếc

Lắng mà nghe chẳng thiệt tiếng tăm

Nghe lầm ắt nói lại lầm

Nhĩ quan đã hẳn âm thầm hoại tiêu

Cuộc biến đổi rất nhiều cơ sở

Đây trưng qua mấy cớ thật gần

Như răng phải rụng lần lần

Đó là triệu chứng tấm thân đã già

Tham luyến sống cũng là phải chết

Thân hữu hình chưa hết bao lâu

Thế rằng: Sanh tử quan đầu

Ta nên lấy đó làm câu răn mình

Cũng có kẻ quá tin sức khỏe

Tâm trẻ con thân thể đã già

Có ai kêu thử ông bà

Dầu không oán giận cũng là không vui

Nghe tiếng gọi ngậm ngùi không dĩ

Trái lại kêu bằng chị bằng anh

Tưởng mình đương độ xuân xanh

Vui mừng thỏa mãn làm lành thêm lên

Hạng người thế không nên ái truất

Người chẳng thông Kinh Luật khuyên răn

Hạng này quen thói làm xằng

Ai thân cận lắm ắt hằng nhơ lây

Nghĩ chín chắn thân này ắt hoại

Đã nhớp nhơ mà lại không bền

Khổ già đeo đuổi một bên

Khổ đau liên tiếp cho thêm não nề

Ôi thảm khốc nhắc về bệnh khổ

Một cơn đau phát lộ đến ta

Do nhiều bệnh chứng hà sa

Toàn thân rũ riệt thiết tha lắm hồi

Bệnh suyễn mệt nói thôi không xiết

Bệnh ho lao bệnh kiết ung thư

Ghẻ chốc tê bại cốt hư

Đàn ông cũng phải chịu như đàn bà

Bệnh cùi lác thúi tha lầy lụa

Những lang ben ăn túa châu thân

Nhức đầu sổ mũi rút gân

Phù thủng sưng khắp tay chân mặt mày

Lưng gối mỏi khi thời gió rét

Bệnh đau răng mũi nghẹt trái ban

Sưng phổi cạn mật héo gan

Những bệnh hư thận nhiệt hàn cũng lo

Cử đôi bệnh nghiệm cho ra lẽ

Dầu bệnh cơ nặng nhẹ khác nhau

Nhưng mà đã phải vương đau

Khổ thân chẳng biết tả sao cho cùng

Đời hay nói: Đau chân hả miệng

Ngoài thuốc thang còn chuyện dị đoan

Nhờ thầy bố trận lập đàn

Ông này bà nọ cầu an đêm ngày

Sợ có sự nạn tai dồn dập

Cầu hỏi cho được gặp cơ duyên

Hết lòng khấn vái Chư Thiên

Hộ căn bệnh ấy giảm thuyên từ rày

Vong cha mẹ trên mây ngoài gió

Hoặc ông bà mà có hiển linh

Xin về độ bệnh mạnh lành

Sửa sang tế vật lòng thành dâng cho

Bởi lầm lạc chẳng lo Kinh Kệ

Mãi chuyên tâm tế lễ cầu xin

Bệnh do nghiệp chướng của mình

Há vì cúng bái bệnh tình hết sao

Thân đã có nguồn đau phải có

Mãi tối tăm chẳng rõ hiệp tan

Chúng sanh trong cõi thế gian

Nặng nhẹ đều phải vương mang bệnh trần

Chỉ tránh khỏi có phần La Hán

Cảnh Niết bàn dứt nạn khổ đau

Còn trong ba cõi trần lao

Những sự chết sống ốm đau là thường

Thấy bệnh hoạn cảm thương thân thế

Cũng toan lo tìm kế giải sầu

Khổ đau càng thấm càng lâu

Rồi đến khổ chết bắt đầu dấn theo

Khi khổ chết đã gieo mầm giữ

Thân chúng sanh mất sự thăng bằng

Trẻ già đều phải hãi hùng

Nhưng gần đến chết thì lòng hay quên

Cơn hấp hối run lên không dứt

Khắp thân mình thịt giựt gân thun

Tay chân chuyển động vẫy vùng

Ruột gan dao cắt vô cùng đớn đau

Ngày tận số lâu mau đã tới

Các thức thần lìa với xác dơ

Rồi thân ba khúc nằm trơ

Toàn thây lạnh buốt cứng đờ như cây

Quyến thuộc vẫn trông thây than tiếc

Người chết rồi còn có biết chi

Thân kia đã gọi thây thi

Con người ấy gọi là đi qua đời

Khi đã chết không nhờ của cải

Cùng vợ chồng con cái mẹ cha

Anh em quyến thuộc gần xa

Khó trông dìu dắt cõi ma một mình

Thậm chí đến đồng xu cắc bạc

Để trong môi người thác theo lề

Cũng không đem được dựa kề

Cõi trần để lại ra về hồn không

Quỷ vô thường vô song quyền thế

Giết chúng sanh bất kể gái trai

Giết người chẳng lựa cho hay

Dầu chư thiên cũng bị tai dày vò

Đời sanh sống làm cho tiêu diệt

Giết sinh linh chẳng biết xót than

Chỉ trừ một cõi Niết Bàn

Vô thường chẳng dám lộn hàng đến đây

Bởi chung ở cảnh này tịch tịnh

Đầy yên vui chẳng dính bụi trần

Phước đức to lớn muôn phần

Chẳng hư chẳng hoại là thân vàng ròng

Tưởng chết sống sanh lòng phiền não

Muốn khỏi thì rán tạo phước duyên

Có công trì giới tham thiền

Đặng có kết quả về miền an vui

Chớ hờ hững chạy theo việc ác

Đừng để cho lầm lạc càng tăng

Tỉnh liền vun tưới thiện căn

Nghiệp theo chẳng kịp khi thăng Niết Bàn

Ta nên nhớ vô thường khổ não

Đừng để cho nghiệp báo đến nơi

Đọa đày vừa lúc tắt hơi

Bốn đường ác đạo đời đời khó ra

Sự khổ chết nguyên là nghiệp dữ

Luật luân hồi tử tử sanh sanh

Còn khổ quả báo sẵn dành

Chính ta gây kết đã thành từ lâu

Vô minh đã gieo sâu nhân ác

Nhân đến hồi kết các quả sầu

Do câu thiện ác đáo đầu

Về sau phải chịu vui rầu chẳng sai

Vì lầm lạc giữ hoài tâm ác

Cõi trần này giết thác sinh linh

Mà không một chút niệm tình

Cứ làm việc dữ tự mình không lo

Vật có chủ không cho cung cấp

Vợ con người mê hoặc tà dâm

Tính toan mưu kế âm thầm

Chẳng kiêng luật pháp tối tăm làm liều

Nói dối cũng một điều rất dữ

Lòng phát ra miệng cứ nói đùa

Có người uống rượu say sưa

Dầu ai thức tỉnh không chừa thói quen

Cõi hiện tại nhúm nhen ngũ nghiệp

Tánh xấu xa chẳng kịp đổi thay

Chết rồi phải bị đọa đày

Xuống nơi địa ngục chịu hoài nạn tai

Các tội ác không sai một bước

Bóng theo hình cái trước cái sau

Nhân nào quả nấy liền nhau

Mình gây mình chịu ai vào giúp ta

Bị quỷ sứ hành hà đánh đập

Kéo lôi bừa bầm đập chẳng thương

Lửa phiền thiêu đốt thịt xương

Chết sống chết luôn không ngừng

Sự khổ cực bởi nhân ác báo

Gái hay trai đã tạo phải mang

Cảnh này ác quả đã tan

Sanh làm ngạ quỷ nhẹ nhàng đôi phân

Giống ngạ quỷ toàn thân ghê tởm

Đói khát khao hôm sớm nhe nanh

Ăn ròng mũ máu hôi tanh

Hết kiếp ngạ quỷ tái sanh lên đời

Loài súc vật trên bờ dưới nước

Lớn nhỏ vì từ trước dễ duôi

Đành cam số phận hẩm hiu

Làm những vật thực để nuôi mạng người

Bắt giết hại mấy mươi chẳng tiếc

Tàn sát cho đáng nghiệp hồi xưa

Hành hình thảm khóc mới vừa

Đó là quả báo có chừa chi ai

Cũng có kẻ đầu thai thần quỷ

A Tu La ngạ quỷ khác chi

Cũng đều đói khác nhiều khi

Chịu chẳng biết mấy tăng kỳ kiếp lâu

Kiếp quá khứ rất nhiều tội lỗi

Tội khổ này chẳng bỏ sót ai

Chúng sanh khắp hết bốn loài

Thấp hóa không hạn noãn thai chẳng từ

Nhân ác đã gieo từ vô thỉ

Quả xấu xa trực chỉ theo mình

Làm cho tất cả chúng sanh

Mỗi kiếp phải chịu khổ hình như trên

Cõi giả tạm dường tên thắm thoát

Kiếp này qua kiếp khác đến thay

Rồi trong những kiếp vị lai

Cũng là khổ não nạn tai dẫy đầy

Sự khổ não bao vây liền sát

Khiến chúng sanh lầm lạc thêm hoài

Vì chưa thoát khỏi trần ai

Nên những nghiệp dữ không ngày nào xa

Đây ta thử xét qua hiện tại

Chẳng khổ nào sánh lại khổ ăn

Vì nhân đói khát khó khăn

Muốn cho no đủ nên hằng phải lo

Nghèo sạch đất giàu to cũng thế

Nhọc ưu tư nào kể ngày đêm

Có rồi lại muốn có thêm

Bằng người chưa có cũng tìm cho ra

Nếu biếng nhác ở nhà thong thả

Ăn không lo lở cả núi sông

Mối ăn nặng cánh bên lòng

Mãn nuôi mạng sống dày công liệu lường

Già chí trẻ vẫn thường làm lụng

Làm kiếm ăn phải dụng tấm thân

Xác thịt lẫn với tinh thần

Khó khăn cũng chịu nhọc nhằn cũng cam

Bệnh đói khát hằng ngày vất vả

Thuốc dầu hay chẳng hết bịnh này

Không được ăn uống ốm gầy

Càng lâu ắt phải bỏ thây cõi trần

Ăn hay gấp mấy lần diệu dược

Có ăn rồi bệnh được giảm thuyên

Chúng sanh dầu biếng cũng siêng

Không sao tránh khỏi phải quyền sanh nhai

Có kẻ rán cấy cày đào cuốc

Luống chuyên cần rẫy bái ruộng nương

Kẻ thì làm mướn bán buôn

Biết bao khổ cực luôn luôn một đời

Người giàu có thảnh thơi đôi chút

Bởi từ xưa quả phúc to tròn

Cõi trần hái trái ngọt ngon

Khỏe thân nhưng cũng vẫn còn khổ tâm

Những khổ não đã lần lượt giải

Vắn tắt đây đại khái tám điều

Chúng ta lấy đó làm nêu

Gái trai cũng phải chịu điều khổ lao

Biết rõ khổ ta mau thức tỉnh

Ráng tu hành giới định làm căn

Mong cầu giải thoát trói trăn

Khổ trần xa cách nhận chân Niết Bàn.

***