Kinh Đại thừa

PHẬT THUYẾT

KINH PHẬT BỔN HẠNH

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư

Thích Bảo Vân, Đời Tống
 

PHẨM MƯỜI NĂM

PHẨM KHÔNG ĐỒNG Ý A LAN
 

Bồ Tát như thế

Mày rộng tay dài

Khoan thai điềm đạm

Như sư tử đi

Đến A Lan hỏi

Xuất ly tử sinh

Ý muốn dứt bỏ

Cửa ải tử sinh.

Xa thấy A Lan

Cùng với môn đồ

Đang ngồi nhóm họp

Giảng nói sách Phạm

Bồ Tát đức trọng

Ví như Vua Trời

Nghinh tiếp thăm hỏi

Cùng ngồi đàm luận.

Ngồi trong chốc lát

Nhìn nhau ý lành

Lòng Từ Bồ Tát

An ủi A Lan.

A Lan đáp rằng:

Đức hóa đã lâu

Sở dĩ xuất gia

Vì không tôn vinh

Xé toang lưới ái

Mê đắm trói buộc

Cường tráng mạnh mẽ

Giống như voi lớn,

Vất bỏ tôn hiệu

Ngôi Vua chuyển luân

Ví như người trí

Vất bỏ cơm độc

Xưa Vua Chuyển Luân

Không phải là lạ.

Trẻ qua, già suy

Bỏ nhà vào rừng

Bèn trao ngôi Vua

Lại cho Thái Tử

Giống như hoa héo

Chuyển trao cho người.

Giờ ta còn nghi

Ngài khỏe đẹp xinh

Sáu căn ham muốn

Chưa được đầy đủ

Nên nhận rộng rãi

Tự nhiên vinh lạc

Bỏ hiệu đẹp này

Ai chẳng nghi ngờ?

Muốn biết Thái Tử

Xác thật việc này

Ắt sẽ trở thành

Pháp khí to lớn

Dùng đức tinh tấn

Tìm thuyền trí tuệ

Sẽ mau vượt qua

Biển lớn sinh tử.

Bấy giờ, Bồ Tát

Nghe A Lan nói

Mỉm cười hoan hỷ

Mà trả lời rằng:

Việc ta chưa thành

Nên ta đến đây

Giờ ông tự giữ

Việc chắc sẽ thành

Giống như trong tối

Bỗng thấy ánh sáng

Như kẻ lạc lối

Được người dẫn đường

Như muốn qua sông

Gặp người đưa đò

Nên ta đến xin

Tôn người làm thầy

Rủ lòng đoái tưởng

Xin được chỉ dạy

Nhận làm đệ tử

Xin thờ làm thầy.

Khổ, già, bệnh, chết

Phải độ từ đâu?

Xin dùng lý đó

Mà chỉ dạy cho.

Bấy giờ A Lan

Là người dẫn đường

Rằng: Nghe cho kỹ

Pháp Phạm Chí ta:

Sinh tử xoay vần

Quanh quẩn trở lại

Trên dưới đảo lộn

Như bánh xe quay

Có tám việc riêng

Gọi là nội pháp

Lại có mười sáu

Các việc nghi loạn

Do đó phải biết

Người ấy ý mạnh

Tất cả thế gian

Nhân đây sinh diệt.

Năm tính như vậy

Thức đắm thứ sáu

Ý là thứ bảy

Do dự thứ tám

Hễ có năm căn

Lại có năm dục

Lại còn phải biết

Có sáu lầm loạn

Nếu hiểu điều ấy

Gọi là biết nghiệp.

Xích tiên cho ngôi

Đều cùng hay biết

Phạm thiên hiệu là

Nhất Thiết Phổ Tri

Nếu xét biết thế

Gọi nghiệp Nê Hoàn

Gốc sinh tử thục

Lôi kéo trói buộc

Chỉ biết rõ đó

Còn lại bất định.

Bọn ta ở đây

Tìm cách cầu giác

Là Nê Hoàn ta

Ngài muốn được giác

Hoặc có người trí

Gọi là Nê Hoàn

Hoặc gọi thiền báo

Gọi đó Nê Hoàn

Nay bảo nhau xong

Ra nẻo sinh tử

Hợp ý phải siêng

Như bệnh tìm thuốc.

Tiên xưa thù thắng

Vị tên Tri Túc

Vị tên Định Hành

Bạo lâu lộ hình

Bọn họ đều từ

Đạo hành hằng ngày

Lại nữa còn có

Người cầu giải thoát.

Bấy giờ Bồ Tát

Nghe lời ấy rồi

Trong lòng ngẫm nghĩ

Xét đầu mối việc

Bồ Tát nhiều kiếp

Trí tuệ giác được

Biết lỗi ấy rồi

Liền bảo Phạm Chí:

Đã nghe ông nói

Trí tuệ sâu xa

Gọi là nghiệp giác

Ra khỏi sinh tử

Như ta đã biết

Việc này không thế

Như có hạt giống

Ắt phải sinh sôi

Các căn khác nhau

Gọi đó giải thoát

Nếu gặp được duyên

Trở lại buộc ràng,

Đất, nước, thời tiết

Lại không hạt giống

Làm sao sinh được

Nhân duyên lẫn lộn

Giống cùng duyên đối

Gặp gỡ nhau rồi

Ắt sẽ sinh lại.

Ta biết như vậy

Làm sạch nhơ bớt

Tuổi thọ kéo dài

Ý gọi giải thoát

Bảo đó Nê Hoàn.

Bồ Tát không chịu

Pháp của A Lan

Bấy giờ lại đến

Hỏi pháp Ca Lan

Nói nghe tám ý

Bồ Tát hiểu ngay

Vi thức cố đắm

Biết có lầm này

Hiểu được ý kia

Đó ắt trái pháp

Vì vậy Bồ Tát

Bỏ pháp Ca Lan.

Khi ấy Ngài đến

Sông Ni Liên Thiền

Tu trì tịnh hạnh

Tìm chỗ ngồi thiền

Thân màu vàng ròng

Ánh sáng chiếu soi

Giống như hoa sen

Sáng đến tận ngày.

Ngày ăn hạt mè

Nửa hạt gạo thô

Ngày ngày càng giảm

Thân thể khô gầy

Máu trong thân cạn

Mỡ thịt khô khan

Khí lực suy yếu

Hình thể mòn mỏi

Chúng sinh khắp đời

Không thể chịu đựng

Khốn khổ như vậy.

Suốt trong sáu năm

Bồ Tát phơi lòng

Thân hình như thế

Mà chưa uống được

Thuốc pháp Cam lộ

Tâm chợt lui sụt

Đạo đức không thế

Xưa, cõi Diêm Phù

Nhớ lại ý lành

Cũng không thể dùng

Thân thể ốm gầy

Và những việc ấy

Mà tự thành đạo!

Các Trời trên không

Khuyên nên ăn uống

Sức khỏe đầy đủ

Mới đắc đạo được

Ý luôn tôn trọng

Như núi Tu Di

Ý mong cầu Phật

Việc rất quan trọng

Ý tuy vững chắc

Cứng như Kim Cang

Ăn uống không đủ

Thân khó đảm đương.

Hiểu như vậy rồi

Bồ Tát đứng lên

Ăn uống trở lại

Nuôi dưỡng bản thân.

Năm người hầu hạ

Thấy Bồ Tát ăn

Bèn bỏ ra đi

Nơi khác cầu nhàn.

Bấy giờ bèn nhận

Cháo sữa Cam lộ

Của hai cô gái

Hoan hỷ cúng dường

Sau đó liền đến

Cây đạo nhiệm mầu

Khoan thai cất bước

Quyết thoát sinh tử

Nghiêm sức lồng lộng

Công đức chứa nhóm

Lấy chân chạm đất

Liền rung chuyển mạnh.

Bấy giờ Đại lê

Là Rồng đầu đàn

Nghe tiếng chân chạm

Làm đất rung chuyển

Tâm sinh ngờ vực

Tự suy nghĩ kỹ

Lâu mới nghe được

Tiếng rung chuyển này.

Là người dẫn đường

Thầy của các thầy

Khi chân chạm đất

Mới rung chuyển thế

Thần đất vui mừng

Nhún nhảy như múa

Tiếng động êm êm

Như là buông xả

Bậc thầy dẫn dường

Sắp xuất hiện ra

Đất rung ì ầm

Hớn hở như cười.

Vì tiếng rung chuyển

Từ nước hiện lên

Thân thể to lớn

Như ngọn núi đen

Các thứ châu báu

Chuỗi ngọc nghiêm thân

Giống như mây đen

Có ánh chớp lóe

Biến hóa nhiều đầu

Trùm khắp không trung

Thân phát ánh sáng

Như khói lửa bừng

Giống như mây nước

Đến gần mặt trời.

Rồng dùng thân ấy

Lạy chân Bồ Tát

Đứng lên cung kính

Chắp tay khen rằng:

Con thấy Phật trước

Lúc sắp ra đời

Điềm lành ngày nay

Như Phật thuở xưa

Từ Phật Duy Vệ

Cho đến Ca Diếp

Mắt thấy sáu Phật

Điềm Phật ra đời

Nay vị thứ bảy

Hiện điềm lành này

Như xem tướng sáng

Sáng tỏ cõi đời

Hôm nay chắc chắn

Được uống Cam lộ.

Nay thấy Ngài đi

Bước đi từng bước

Khi đất này ứng

Chấn động nhẹ nhàng

Ánh sáng khác thường

Vượt hơn mặt trời

Hôm nay điều nguyện

Chắc được đầy đủ,

Nhìn bầy chim xanh

Bay vờn lấy nhau

Như trong mây biếc

Hiện ánh mặt trời

Đem tiếng từ ái

Kính thân Bồ Tát

Hôm nay chắc chắn

Sẽ thành Phật Đạo.

Hôm nay nhìn thấy

Khí thuận gió lành

Các dòng nước trong

Trên không trong sáng

Chim hòa điệu hót

Tiếng hót dịu dàng

Hôm nay thập lực

Thành nhất thiết trí.

Xem thân Bồ Tát

Như núi vàng chói

Các thứ vật báu

Dùng để trang điểm

Nhìn thân Bồ Tát

Tướng tốt tự nhiên

Hôm nay chắc chắn

Sẽ thành Phật Đạo.

Vầng viên quang tròn

Ở ngay chính giữa

Chói lòa như nhật

Năm màu rực rỡ

Như nay dứt bỏ

U ám cõi đời

Còn không lâu nữa

Mặt trời Phật hiện.

Rừng cây lay động

Tung khắp hoa đẹp

Tất cả các hoa

Đồng thời nở ra

Cây vô tâm cũng

Nghiêng như có lòng

Oằn xuống cúi chào

Hôm nay ắt được

Tất cả làm lễ

Như ngó sen trắng

Nở lúc không trăng

Ánh Mặt Trời chiếu

Thì hoa nở sen

Nay Bồ Tát hiện.

Ánh Mặt Trời Phật

Lòng Trời, người mở

Như hoa mừng vui

Như nay quan sát

Tướng đã hiện rồi

Rất khó gặp được

Hoa Ưu Đàm nở

Hoa đã khó gặp

Phật càng khó hơn

Hai điều khó gặp

Nay hiện thế gian

Bây giờ sẽ lấy

Tên bén trí tuệ

Làm trần lao sợ

Vua, tướng, quân sĩ

Đã truy đuổi kịp

Đến chỗ Phật xưa

Hôm nay chắc chắn

Được uống Cam lộ

Như nay quán sát

Quyết định giới răn

Nghiêm thân đẹp đẽ

Tám mươi vẻ đẹp

Đều soi các Trời

Hiện trong thân Ngài

Hôm nay sẽ được

Người, Trời lễ bái.

Rồng Lê cứ thế

Khen Bồ Tát rồi

Qua suối vượt lên

Đi đến cây đạo

Xa thấy cây đẹp

Như ở Cõi Trời

Trang nghiêm không khác

Cây Trời ngày xưa.

Mang cỏ Cát Tường

Đến để hiến dâng

Bồ Tát liền hỏi:

Tên ngươi là gì?

Người thấy nói rằng:

Tên là Cát Tường!

Bồ Tát tự nghĩ:

Ta ắt Cát Tường.

Ngài liền theo đó

Nhận cỏ dịu mềm

Trải tòa Kim Cang

Cỏ đều ngay ngắn

Ngồi kiết già phu

Ý chí vững vàng

Trong dùng tâm thức

Xét kỹ quyết định:

Không vượt cõi ma

Các dục trần nhọc

Ngồi đây không dậy

Cũng chẳng uống ăn

Dù cho bản tánh

Bốn đại mất đi

Trời, Trăng rơi xuống

Tu Di bay lên

Các việc như thế

Có thể đổi thay

Chứ ta chẳng trái

Bỏ thệ nguyện này.

Phát thệ nguyện xong

Các Trời rất mừng.

Bồ Tát nảy ý

Muốn hàng Ma Vương

Như chẳng vừa ý

Ngoại đạo, dị học

Như làm Trời, người

Các Rồng khen ngợi

Nguyện khiến chúng sinh

Được sự khen ngợi

Chúng sinh mười phương

Được như mình nguyện.

***