Kinh Đại thừa

PHẬT THUYẾT KINH

PHƯƠNG ĐẲNG BÁT NÊ HOÀN

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư

Trúc Pháp Hộ, Đời Tây Tấn
 

PHẨM MỘT

PHẨM KHÓC THƯƠNG
 

Tôi nghe như vậy!

Một thuở, Đức Phật du hành đến nước Câu Di Na Kiệt, ở trong rừng Song Thọ, nơi sinh sống của các lực sĩ.

Đức Phật sắp vào Niết Bàn, nói với Hiền Giả A Nan: Chư Phật xuất hiện ở thế gian, khi vào Nê Hoàn ứng hiện những điềm gì?

Như ngày nay ở tại khu rừng này, ông có mộng điềm gì chăng?

Ông hãy trả lời câu hỏi của ta.

Bấy giờ, Hiền Giả A Nan dùng kệ đáp lại Đức Phật:

Nghe điều con mơ thấy

Điềm mộng rất lạ lùng

Nhớ việc thấy đêm trước

Lòng riêng những bàng hoàng.

Mơ cõi Diêm Phù ấy

Có cây rất lạ lùng

Trang hoàng bằng bảy báu

Hoa trái thường sum suê.

Che phủ Thế Giới Phật

Dưới bóng cây mát mẻ

Khai phát lòng hớn hở

Diệt trừ bệnh ưu phiền.

Vươn lên cao vô cực

Đẹp đẽ cũng vô cùng

Người thấy, mắt thanh tịnh

Người nghe, tai suốt thông.

Cây phát vô lượng tiếng

Tiếng pháp âm thanh tịnh

Đầy đủ không tịch diệt

Khiến an ổn tất cả.

Cây ấy phát ánh sáng

Soi khắp cõi phương Đông

Đất nước của Chư Phật

Nhiều như cát Sông Hằng.

Cũng như loài côn trùng

Mong cứu ở mười phương

Tất cả nương ánh sáng

Yên ổn khó nghĩ bàn.

Cây tỏa hương thơm ngát

Phẩm vật đủ trăm món

Người nghe mùi hương ấy

Chẳng đoạ vào đường ác.

Địa ngục và súc sinh

Chốn ngạ quỷ đói khổ

Nghe được mùi hương này

Mau chóng sinh xứ lành.

Cây lớn đức như vậy

Thấm nhuần loài chúng sinh

Bỗng giữa hai hàng cây

Bị chôn lấp tất cả.

Lúc này chẳng thể kể

Vô số ngàn chúng sinh

Khóc thương và quyến luyến

Như mắt mình bị mù.

Chẳng còn nghe tiếng ấy

Cũng chẳng thấy bóng cây

Còn chẳng nghe hướng ấy

Như người đói run rẩy.

Sợ sệt dựng tóc gáy

Lo sợ tâm bấn loạn

Mơ như vậy trong đêm

Nguyện Thế Tôn Giải nói!

Lúc này, Thiên Tử Trời Tịnh Cư, Đế Thích, Phạm Vương, Tứ Thiên Vương, Ma, Đạo Sư v.v… đều cùng với tám mươi ức chúng đi đến khu rừng rậm, nơi sinh sống của các lực sĩ.

Họ đi đến trước chỗ Đức Phật, cúi đầu làm lễ, rồi lui về đứng một bên, đồng thời vì A Nan nói kệ:

Thế Tôn nay diệt độ

A Nan có biết chăng?

Than ôi! Buồn quyến luyến!

Phật sắp vào Nê Hoàn!

Ngọn hải đăng lu mờ

Phật nay sắp Niết Bàn!

Thế Tôn vào Niết Bàn

Chúng con không chỗ nương.

Đến đây, Đức Phật vì các Thiên Tử, Đế Thích, Phạm Vương, Tứ Thiên Vương, Ma, Đạo Sư.

Nói kệ:

Các ông chớ lo buồn

Điềm mộng không gì lạ

Giữa hàng cây Song Thọ

Ta sẽ vào Nê Hoàn.

Cao nhất trong các cây

Kỳ diệu khó thể lường

Ánh sáng ngát mọi nơi

Niết Bàn tại nơi ấy.

Thế Tôn như cổ thụ

Ở trong đám cây rừng

Chỗ ngủ không thể biết

Như lửa gặp nước tan.

Vạn vật đều vô thường

Pháp sinh phải có diệt

Thế Tôn rõ sinh tử

Vì người mà nói pháp.

A Nan! Hiểu pháp ấy

Chư Phật còn Nê Hoàn

Tỳ Kheo Tạo Ca Lợi

Qua bờ kia, trí thông.

A Nan! Ông nay đến

Sắc bảo Thích tu đàn

Tôn Giả A Na Luật

Quán suốt độ vô cùng.

A Nan đi gọi bảo

Câu Hi Ca Chiên Diên

Phân Nậu, Văn Đà Phất

Bồ Đề và Ma Di.

Tu Bồ Đề, Diện Vương

Bạc Câu, Thiện Lai Giác

Nan Đà, La Vân Đình

Mã Sư, Độ Tri Tế.

Tất cả các Sa Môn

Đến độ dứt lo sợ

Mau đến nghe Ta dạy

Hôm nay Ta Nê Hoàn.

Bấy giờ, A Nan dùng kệ đáp Thế Tôn:

Thân con đã mệt lắm

Như người đói gầy yếu

Nghe Đức Phật Nê Hoàn

Sầu thảm chẳng kềm chế.

Thân mình không còn sức

Miệng chẳng muốn nói năng

Ý chí thêm khiếp nhược

Đi đâu, nhìn thế gian.

Chẳng cần khuyên Tôn Giả

Đời nay chẳng nghĩ nhớ

Mới đó nay Niết Bàn

Đấng ủng hộ không còn.

Chúng con từ nay khổ

Sao Phật nỡ ra đi

Con nay nghe tin ấy

Đâu tránh khỏi bàng hoàng.

Ánh sáng lớn thế gian

Tắt lịm sao nhanh quá

Phật vội bỏ chúng con?

Chướng nạn vây mù mịt.

Trưởng lão đến thỉnh cầu

Bày tỏ lòng đau xót

Nguyện Thế Tôn ở lại

Mọi người được an vui!

Đến đây, Đức Phật vì A Nan nói kệ:

A Nan muôn ức kiếp

Gào khóc rất thảm thiết

Tại cung Nan Đàn Lư

Vắng lặng không Trời người.

Tuyên cáo các Tỳ Kheo

Từng làm thị giả ta

Sau khi Ta Niết Bàn.

Không được quá bi thương!

Lúc ấy, Tôn Giả A Na Luật ở trên đỉnh núi Tu Di, vì Chư Thiên Trời Đao Lợi giảng giải pháp ngữ, thấy các Đại Tôn Thần, Diệu Thiên Tử ở các cung điện bối rối, bất an.

Tôn Giả A Na Luật thầm nghĩ: Các Thiên Tử này vì sao xả bỏ niềm vui với các kỹ nữ Trời, thái độ thấp thỏm, khi bay, khi chạy, lìa xa quyến thuộc, cõi ấy vắng lặng bỗng nhiên biến mất?

Bấy giờ, ở tại đỉnh núi Tu Di, Tôn Giả từ xa quán thấy đất ở dưới núi Bảo Tích, bèn đứng tại núi Tu Di nói kệ khen ngợi Đức Phật:

Dẫn đường lợi chúng sinh

Ban cho đời bình an

Đức Phật đấng Chánh Giác

Sao còn phải Niết Bàn.

Than ôi! Thế Tôn như mẹ hiền

Ánh sáng trừ tối của thế gian

Lương y trị lành mọi căn bệnh

Ngày nay Thế Tôn vào Nê Hoàn.

Thấy người tham, sân, ưa buông lung

Giác ngộ ngu si dứt tử sinh

Vì pháp tối thượng độ bỏn sẻn

Khiến lìa tham sân, phát đại nguyện.

Bậc Đạo Sư của cả Trời người

Lau sạch phiền não trao chánh giới

Phật động, sáu cõi đều chấn động

Cùng khắp Thế Giới đều nghe tiếng.

Như núi đá lớn khi sạt lở

Âm thanh chấn động, người khiếp sợ

Cũng vậy Thế Tôn nay Nê Hoàn

Tin ấy đồn xa khắp bốn phương.

Binh ma hung ác biến muôn hình

Khí giới kim cương sáng ngợp Trời

Hoặc đội núi lớn, hoặc mang lửa

Uy quang Thế Tôn, chẳng chút động.

Hàng phục tất cả binh tướng ma

Được pháp cam lồ, dứt âu lo

Chuyển đại pháp luân, thông

Bốn đế Ngày nay

Thế Tôn vào Nê Hoàn.

Phật từng ứng hiện vô số thân

Ba ngàn Thế Giới như sợi lông

Khiến cho chúng sinh không thể hại

Nay đấng Thế Tôn vào Nê Hoàn.

Cũng lại vì người mà đi đến

Nơi đất lực sĩ từng sinh sống

Năm trăm quyến thuộc vây quanh

Phật Giữa hàng Song Thọ nhập Nê Hoàn.

Đấng Đạo Sư của cả Trời Người

Thực hành bốn thiền, độ chúng sinh

Tu tập đạo hành, phát cam lộ

Ta lần cuối thấy Phật Nê Hoàn.

Lại qua ba cõi dứt tử sinh

Tu pháp bố thí không hối hận

Phụng trì chánh giới, không dua nịnh

Con lần cuối thấy Phật Nê Hoàn.

Ở trong trăm ngàn muôn ức kiếp

Tu hành tinh tấn, không lỗi lầm

Nhẫn nhục không lường ví như đất

Con lần cuối thấy Phật Nê Hoàn.

Chỗ giáng sinh đấng đại Đạo Sư

Cúng dường Thế Tôn vô số kiếp

Học đạo giải thoát, tâm bất thoái

Con lần cuối thấy Phật Nê Hoàn.

Chỗ giáng sinh đấng Thiên Trung Thiên

Trí tuệ đệ nhất, thông ba cõi

Mười phương Thế Giới không ngăn ngại

Con lần cuối thấy Phật Nê Hoàn.

Đủ mười lực, sánh bằng tất cả

Dũng mãnh, vững vàng như kim cương

Các pháp thế gian đều khó sánh

Con lần cuối thấy Phật Nê Hoàn.

Mười lực đủ đầy trang nghiêm thân

Hào quang rực rỡ chiếu khắp thân

Toàn thân rực rỡ như phủ vàng

Con lần cuối thấy Phật Nê Hoàn.

Trải qua ức kiếp nay chứng đạo

Dứt sạch các dục không nhiễm ô

Cứu người sinh tử, diệt các khổ

Con lần cuối thấy Phật Nê Hoàn.

Trải qua vô lượng vô số kiếp

Mưa đủ các màu kết hoa văn

Mưa xuống hương Trời thơm tỏa ngát

Lần cuối con thấy Phật Nê Hoàn.

Bước chân của bậc Đại giác ngộ

Nếu vào thành ấp, hay thôn xóm

Dù là người mù cũng nhìn thấy

Con lần cuối thấy Phật Nê Hoàn.

Khi đấng Nhân Trung Tôn đến cửa

Người bệnh được khỏi, lòng vui mừng

Tất cả yên ổn thoát khổ đau

Lần cuối con thấy Phật Nê Hoàn.

Khi Phật vào thành giảng nói pháp

Mãi được yên ổn, lòng hân hoan

Dứt trừ sầu khổ, trí tuệ phát

Con lần cuối thấy Phật Nê Hoàn.

Thân chẳng biết già, không lo chết

Giải thoát chướng ngại, trí bình đẳng

Làm thái tổ người, không ai hơn

Lần cuối con thấy Phật Nê Hoàn.

Vận dụng mười lực đến Đao Lợi.

Độ mẹ Ma Da phát đạo tâm

Giáo hóa vô số các Chư Thiên

Lần cuối con thấy Phật Nê Hoàn.

Cõi Phạm Thiên còn nhiều nghi hoặc

Phật xé lưới nghi, trao chánh pháp

Vua Cõi Phạm Thiên đến đảnh lễ

Lần cuối con thấy Phật Nê Hoàn.

Giặc cướp hung bạo, tội nghiệp nặng

Dùng nước cam lồ giáo hóa họ

Cải tà quy chánh nhiều vô số

Lần cuối con thấy Phật Nê Hoàn.

Điều đạt sân hận khởi tâm ác

Xua đàn voi say sát hại Phật

Phật ở trong thành điều phục chúng

Lần cuối con thấy Phật Nê Hoàn.

Phật ở chúng hội, người thuyết pháp

Chấn động thiên địa, núi rung chuyển

Biển dâng sóng dữ, cá tôm Kinh

Lần cuối con thấy Phật Nê Hoàn.

Khi đó, Tôn Giả A Na Luật nói bài kệ này xong, Đức Phật hiện sức oai thần khiến các Tỳ Kheo ở cõi Diêm Phù Đề, trừ quyến thuộc của Trưởng Lão Đại Ca Diếp, còn lại đều đến tụ tập đông đủ. Các Trời, Rồng, Thần, Kiền Đạp Hòa, A Tu Luân, Ca Lưu La, Chân Đà La, Ma Hầu Lặc v.v… của ba ngàn đại thiên Thế Giới đều đến phần đất sinh sống của các lực sĩ.

Họ đi đến chỗ Đức Phật cúi đầu làm lễ, kêu gào khóc lóc, niệm danh hiệu Phật. Họ nghĩ suy, quyến luyến, đau khổ, tuyệt vọng như khóc thương cha mẹ chết. Từng người, từng người dẫn dắt nhau buồn khóc, quay lại nhìn nhau lệ tuôn trào. Hoặc tay nắm vào nhau, vỗ gối, vỗ đầu, hoặc mở mắt, nhắm mắt, mặt mày tiều tụy, da dẻ nhăn nheo.

Hoặc có người đi lùi, gối phải bò trên đất, kêu than thảm thiết, nước mắt đầm đìa, đau buồn than với Đức Phật: Đau đớn thay! Than ôi đấng Thế Hùng! Than ôi bậc Đại Y! Than ôi Ngài Sư Tử! Than ôi đấng Pháp Vương Vua Nhật Nguyệt! Than ôi bậc Giác Chánh Giác! Than ôi đấng Đại Quang Minh!

Lời kêu gào như vậy nhiều không lường. Hoặc có người vật vã ngã lăn trên đất, hoặc có kẻ úp mặt vỗ xuống đất.

Bấy giờ, A Nan từ chỗ ngồi đứng dậy, quỳ gối, hai tay chống lên đất, ngước nhìn về Đức Phật mà nói kệ:

Thấy người khóc mến thương

Trong lòng thêm đau đớn

Từng tiếng khóc bi ai

Khiến con thêm chua xót.

Ví như người khách buôn

Giữa đường gặp giặc dữ

Gặp thấy ánh lửa lớn

Như cỏ sợ đốt cháy.

Nhân thấy lửa cháy hừng

Trong lòng sinh sợ hãi

Khi tâm ý hoảng hốt

Lạy Trời cầu xót thương.

Lòng con cố dằn nén

Sao vượt nổi buồn đau?

Lại nhìn thấy dân chúng

Đưa hai tay kêu gào.

Chỉ lo việc đến đi cầu

Phật trụ một kiếp!

Hôm nay sao nỡ nhìn

Thế Tôn vào Nê Hoàn?

Con thường cầu Thế Tôn

Thiên Trung Thiên chẳng thấy

Kỳ Hoàn là gò rỗng

Chỉ nhìn thấy người khác.

Nếu đến Duy Da Ly

Bạn hữu hỏi thăm Phật

Đời sống Vô Thượng Tôn

Con phải làm sao đáp?

Người nhiều vô số ngàn

Khóc lóc lệ ràn rụa

Thích Sư Tử vô thượng

Ngài nay được yên ổn

Mọi người buồn khóc thương

Không ai chẳng nhớ Phật.

Làm sao vào đại thành?

Mà lìa xa Đức Phật

Đứng sau ai hầu trông?

Sẽ vì ai mang bát?

Vì ai giữ áo quần?

Ai gần con sách tấn?

Ai sẽ vì con nói?

Sao gọi là nghe, giữ?

Ai giải nghi cho con?

A Nan trí như biển

Theo ai nghe chánh pháp

Câu khó giải thâm diệu?

Con sẽ từ đâu thọ

Vô lượng pháp vi diệu.

Bấy giờ, Phật bảo A Nan: Ông hãy bày giường Sư Tử giữa hai cây này cho Như Lai.

Vì sao?

Vì Như Lai vào lúc nửa đêm mới vào Nê Hoàn, cùng với bản nguyện là hợp vậy.

Lúc này, A Nan than khóc đứng dậy, bày giường Sư Tử dưới chỗ hai gốc cây nơi đất các lực sĩ, đầu hướng về phương Bắc.

Xong, A Nan nói bài kệ:

Vì đấng đại thần thông

Bày giường này lần cuối

Chẳng thể được cùng tận

Lại ở tòa thanh tịnh.

Con sẽ nương ai đây?

Ở chỗ Song Thọ đây

Ánh sáng nay đã mất

Xa lìa đấng Chí Tôn!

Đến đây, Tôn Giả A Na Luật vì A Nan nói kệ:

Đức Phật vốn đã nói

Vạn vật đều vô thường

Chẳng được riêng tự tại

Sao ông còn khóc thương?

Lúc ấy, A Nan dùng kệ đáp Tôn Giả A Na Luật:

Sao gọi là đàm luận?

Nhân giả đáp ý tôi

Thấy Phật vào Nê Hoàn

Nhân giả không lo sao?

Đến đây, Tôn Giả A Na Luật dùng kệ đáp lại:

Tôi thấy người xót thương

Chấn động và ưu não

Mắt tôi lệ ngập tràn

Dầm dề đau xót khóc.

Tôi cũng thấy Trời, Người

Dùng thiên nhãn khóc lóc

Tôi cũng lại như vậy

Buồn kêu thêm đau khổ.

Chẳng do việc kêu khóc

Có thể đạt điều gì

Vậy nên gắng tu hành

Người chớ sầu, chớ khóc.

***