Kinh Nguyên thủy

PHẬT THUYẾT

KINH TĂNG NHẤT A HÀM

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư

Tăng Già Đề Bà, Đời Đông Tấn
 

PHẨM CHÍN

PHẨM MỘT ĐỨA CON

 

Tôi nghe như vậy!

Một thời Phật ở nước Xá Vệ, rừng Kỳ Đà, vườn Cấp Cô Ðộc.

Bấy giờ Thế Tôn bảo các Tỳ Kheo: Ví như người mẹ hết lòng tin tưởng đứa con trai duy nhất, thường nghĩ rằng làm sao để dạy dỗ cho nó thành người?

Bấy giờ các Tỳ Kheo bạch Thế Tôn: Bạch Thế Tôn, chúng con không hiểu nghĩa này. Ðức Thế Tôn là căn bản của các pháp. Như Lai chỉ bày điều gì, không ai không nhận lãnh. Cúi mong Thế Tôn nói pháp sâu xa này cho các Tỳ Kheo, chúng con nghe xong xin vâng làm.

Bấy giờ Thế Tôn bảo các Tỳ Kheo: Hãy lắng nghe, lắng nghe và khéo suy nghĩ!

Ta sẽ vì các thầy mà phân biệt nghĩa này.

Các Tỳ Kheo đáp: Xin vâng, Thế Tôn!

Bấy giờ các Tỳ Kheo vâng lời dạy rồi, Thế Tôn bảo rằng: Như Ưu Bà Di kia hết lòng tin tưởng sẽ dạy dỗ các con thế này: Nay con nếu ở tại gia nên như Trưởng Giả Chất Đa và Đồng Tử Tượng.

Vì sao thế?

Vì đây là mẫu mực, đây là hạn lượng. Ðệ tử được ấn chứng của Thế Tôn và Trưởng Giả Chất Đa và Đồng Tử Tượng. Nếu ý con trẻ muốn cạo bỏ râu tóc, mặc ba pháp y, xuất gia học đạo thì nên như Tỳ Kheo Xá Lợi Phất, Mục Kiền Liên.

Vì sao thế?

Vì đây là mẫu mực, đây là hạn lượng. Nghĩa là Tỳ Kheo Xá Lợi Phất, Mục Kiền Liên thích học chánh pháp, chẳng làm nghiệp tà, dấy khởi phi pháp. Nếu các thầy sanh tưởng nhiễm trước, liền sẽ đọa vào ba đường ác.

Phải khéo nhớ chuyên tâm, người chưa đắc cố gắng chứng đắc, người chưa đạt hãy đạt, người chưa chứng nay nên thọ chứng. Sở dĩ như thế, vì này các Tỳ Kheo, sức nặng của tín thí thực chẳng thể tiêu, khiến cho người ta không đến được đạo. Thế nên, các Tỳ Kheo, chớ sanh ý nhiễm trước, nếu đã sanh thì nên diệt ngay.

Như vậy, các Tỳ Kheo hãy học điều này!

Bấy giờ các Tỳ Kheo nghe Phật dạy xong, vui vẻ vâng làm.

Tôi nghe như vậy!

Một thời Phật ở nước Xá Vệ, rừng Kỳ Đà, vườn Cấp Cô Ðộc.

Bấy giờ Thế Tôn bảo các Tỳ Kheo: Ưu Bà Di lòng tin thuần thành chỉ có một con gái.

Bà ta sẽ dạy dỗ thành tựu con thế nào?

Bấy giờ các Tỳ Kheo bạch Thế Tôn: Bạch Thế Tôn, chúng con không hiểu nghĩa này. Thế Tôn là căn bản của các pháp, Như Lai chỉ bày điều gì, không ai không nhận lãnh. Cúi mong Thế Tôn thuyết pháp sâu xa này cho các Tỳ Kheo, chúng con nghe xong xin vâng làm.

Bấy giờ Thế Tôn bảo các Tỳ Kheo: Hãy lắng nghe, hãy lắng nghe và khéo suy nghĩ!

Ta sẽ vì các thầy phân biệt nghĩa này.

Các Tỳ Kheo đáp: Xin vâng, Thế Tôn!

Bấy giờ các Tỳ Kheo vâng lời rồi, Thế Tôn bảo rằng: 

Như Ưu Bà Di thành tín kia dạy dỗ con gái rằng: Nay con ở tại gia nên như Ưu Bà Di Câu Thù Ða La và mẹ của Nan Đà. Nếu con gái muốn cạo tóc, mặc ba pháp y, xuất gia học đạo nên như Tỳ Kheo Ni Sám Ma và Tỳ Kheo Ni Ưu Bá Hoa Sắc. 

Sở dĩ như thế, vì đây là mẫu mực, đây là hạn lượng. Nghĩa là Tỳ Kheo Ni Sám Ma, Tỳ Kheo Ni Ưu Bá Hoa Sắc thích học chánh pháp, chẳng làm nghiệp tà, dấy khởi phi pháp. Nếu còn sanh ý nghiễm trước, tự nhiên sẽ đọa ba đường ác.

Khéo nhớ chuyên tâm, người chưa đắc quả hãy gắng đắc quả, người chưa đạt hãy cố đạt, người chưa chứng hãy nên thọ chứng. Sở dĩ như thế là vì, này các Tỳ Kheo, sức nặng của tín thí thực khó thể tiêu, khiến người không đến được đạo. Thế nên các Tỳ Kheo, chớ sanh ý tưởng nhiễm trước, nếu đã sanh hãy diệt ngay.

Như thế, các Tỳ Kheo, hãy học điều này!

Bấy giờ các Tỳ Kheo nghe Phật dạy xong, vui vẻ vâng làm.

Tôi nghe như vậy!

Một thời Phật ở nước Xá Vệ, rừng Kỳ Đà, vườn Cấp Cô Ðộc.

Bấy giờ Thế Tôn bảo các Tỳ Kheo: Ta không thấy một pháp nào mau lẹ như tâm, không thể ví dụ, giống như khỉ vượn, một tay buông, một tay bắt, tâm không chuyên định. Tâm cũng như thế, tư tưởng trước với tư tưởng sau chẳng đồng, dùng phương pháp cũng không thể mô phỏng, tâm xoay chuyển mau lẹ.

Thế nên, này các Tỳ Kheo, người phàm phu không thể quán sát tâm ý. Thế nên, này các Tỳ Kheo, thường nên hàng phục tâm ý khiến noi theo đường lành và nên học điều này. Bấy giờ các Tỳ Kheo nghe Phật dạy xong, vui vẻ vâng làm.

Tôi nghe như vậy!

Một thời Phật ở nước Xá Vệ, rừng Kỳ Đà, vườn Cấp Cô Ðộc.

Bấy giờ Thế Tôn bảo các Tỳ Kheo: Ta không thấy một pháp nào mau lẹ hơn tâm, không thể ví dụ được, giống như khỉ vượn, buông một vật lại nắm một vật khác, lòng không chuyên định. Tâm cũng như thế, tư tưởng trước, tự tưởng sau, suy nghĩ chẳng đồng. Thế nên, này các Tỳ Kheo, người phàm phu không thể quan sát căn do của tâm ý. Thế nên, này các Tỳ Kheo, thường nên hàng phục tâm ý khiến noi theo đường lành.

Như vậy, này các Tỳ Kheo, hãy học điều này. Bấy giờ các Tỳ Kheo nghe Phật dạy xong, vui vẻ vâng làm.

Tôi nghe như vậy!

Một thời Phật ở nước Xá Vệ, rừng Kỳ Đà, vườn Cấp Cô Ðộc.

Bấy giờ Thế Tôn bảo các Tỳ Kheo: Ta hằng xem thấy việc nghĩ nhớ trong tâm một người. Người này như trong khoảng cánh tay co duỗi, đọa vào địa ngục.

Vì sao?

Do tâm ác vậy, tâm họ sanh bệnh, đọa xuống địa ngục.

Bấy giờ Thế Tôn liền nói kệ:

Ví như có một người,

Tâm ôm tưởng sân hận,

Nay bảo các Tỳ Kheo,

Diễn rộng nghĩa thú này,

Nay chính là phải lúc,

Nếu có người mạng chung,

Ví khiến vào địa ngục,

Là do tâm hạnh nhơ.

Thế nên, các Tỳ Kheo, phải hàng phục tâm, chớ sanh các hạnh uế nhiễm.

Như vậy, này các Tỳ Kheo, hãy học điều này!

Bấy giờ các Tỳ Kheo nghe Phật dạy xong, vui vẻ vâng làm.

Tôi nghe như vậy!

Một thời Phật ở nước Xá Vệ, rừng Kỳ Đà, vườn Cấp Cô Ðộc.

Bấy giờ Thế Tôn bảo các Tỳ Kheo: Ta hằng xem thấy việc nghĩ nhớ trong tâm một người, như trong khoảng cánh tay co duỗi mà sanh lên Trời. Sở dĩ như thế là do tâm lành vậy. Ðã sanh tâm lành, sẽ sanh lên Trời.

Bấy giờ Thế Tôn liền nói kệ:

Nếu lại có một người,

Mà sanh tâm thiện diệu,

Nay bảo các Tỳ Kheo,

Diễn rộng nghĩa thú này,

Nay chính là phải lúc,

Nếu có người mạng chung,

Liền được sanh lên Trời,

Do tâm lành như vậy.

Thế nên, này các Tỳ Kheo, nên phát ý trong sạch, chớ sanh các hạnh uế nhiễm.

Như vậy, này các Tỳ Kheo, hãy học điều này!

Bấy giờ các Tỳ Kheo nghe Phật dạy xong, vui vẻ vâng làm.

Tôi nghe như vậy!

Một thời Phật ở nước Xá Vệ, rừng Kỳ Đà, vườn Cấp Cô Ðộc.

Bấy giờ Thế Tôn bảo các Tỳ Kheo: Ta ở trong chúng này, không thấy một pháp nào tối thắng, tối diệu, mê hoặc người đời, không đến được chỗ tĩnh lặng, cột trói vào lao ngục, không giải thoát được, như là đàn ông trông thấy sắc của đàn bà.

Thấy rồi họ liền khởi tưởng để ý, rất yêu kính, khiến người không được tĩnh lặng, trói buộc lao ngục, không cởi bỏ ra được, ý không xa lìa, xoay vần qua lại đời này đến đời sau, luân chuyển năm đường, trải bao số kiếp.

Bấy giờ Thế Tôn liền nói kệ:

Tiếng Phạm âm nhu nhuyến,

Như lời Như Lai khó thấy,

Hoặc lại có lúc thấy,

Buộc niệm ở trước mắt,

Cũng chớ cùng nữ nhân,

Qua lại và nói năng,

Hằng bủa lưới bắt người,

Chẳng đến được vô vi.

Thế nên, này các Tỳ Kheo, nên trừ các sắc khởi tưởng đắm trước.

Như vậy, này các Tỳ Kheo, hãy học điều này!

Bấy giờ các Tỳ Kheo nghe Phật dạy xong, vui vẻ vâng làm.

Tôi nghe như vậy!

Một thời Phật ở nước Xá Vệ, rừng Kỳ Đà, vườn Cấp Cô Ðộc.

Bấy giờ Thế Tôn bảo các Tỳ Kheo: Ta ở trong chúng này, chẳng thấy một pháp nào tối thắng, tối diệu, mê hoặc người đời, khiến chẳng được tĩnh lặng, buộc ràng giam giữ, không có lúc giải thoát, như là đàn bà trông thấy sắc của đàn ông.

Thấy rồi, họ liền khởi tưởng để ý, rất yêu kính, khiến người không đến được tĩnh lặng, ràng buộc giam giữ, không có lúc giải thoát, ý không xa lìa, xoay vần qua lại đời này đến đời khác, luân chuyển trong năm đường, trải qua bao số kiếp.

Bấy giờ Thế Tôn liền nói kệ:

Nếu sanh tưởng điên đảo,

Dấy niệm tâm ân ái,

Trừ niệm ý nhiễm trước,

Liền không các nhơ này.

Thế nên, này các Tỳ Kheo, nên trừ các sắc, chớ khởi tưởng dính mắc.

Như vậy, các Tỳ Kheo, hãy học điều này!

Bấy giờ các Tỳ Kheo nghe Phật dạy xong, vui vẻ vâng làm.

Tôi nghe như vậy!

Một thời Phật ở nước Xá Vệ, rừng Kỳ Đà, vườn Cấp Cô Ðộc.

Bấy giờ Thế Tôn bảo các Tỳ Kheo: Ta ở trong chúng này, chẳng thấy một pháp nào không có dục tưởng, liền khởi dục tưởng, dục tưởng đã khởi liền làm tăng thêm.

Không sân hận tưởng liền khởi sân hận, sân hận đã khởi liền làm tăng thêm. Không thùy miên tưởng liền khởi thùy miên, thùy miên đã khởi liền làm tăng thêm. Không có tưởng trạo cử liền khởi trạo cử, trạo cử đã khởi liền làm tăng thêm.

Không có như là tưởng nghi liền khởi tưởng nghi, tưởng nghi đã khởi liền liền làm tăng thêm, như là quán tưởng bất tịnh nhơ bẩn. Nếu loạn tưởng thì không tưởng dục liền có tưởng dục, đã có tưởng dục liền tăng thêm. Sân hận, thùy miên… vốn không có tưởng nghi, liền khởi tưởng nghi, tưởng nghi đã khởi liền tăng nhiều thêm.

Thế nên, này các Tỳ Kheo, chớ có loạn tưởng thường nên chuyên ý.

Như vậy, các Tỳ Kheo, hãy học điều này!

Bấy giờ các Tỳ Kheo nghe Phật dạy xong, vui vẻ vâng làm.

Tôi nghe như vậy!

Một thời Phật ở nước Xá Vệ, rừng Kỳ Đà, vườn Cấp Cô Ðộc.

Bấy giờ Thế Tôn bảo các Tỳ Kheo: Ta ở trong chúng này, không thấy một pháp nào mà chưa có dục tưởng liền chẳng dục tưởng, dục tưởng đã sanh liền có thể diệt.

Tưởng sân giận chưa sanh liền chẳng sanh, tưởng sân giận sanh rồi liền có thể tiêu diệt, tưởng thùy miên chưa sanh liền chẳng sanh, tưởng thùy miên đã sanh liền có thể tiêu diệt, tưởng trạo hối đã sanh liền có thể tiêu diệt, tưởng nghi chưa sanh liền chẳng sanh, tưởng nghi đã sanh liền có thể tiêu diệt, như là quán sát nhơ bẩn bất tịnh.

Ðã quán nhơ bẩn bất tịnh thì tưởng dục chưa sanh liền chẳng sanh, đã sanh liền có thể tiêu diệt. Sân giận chưa sanh liền chẳng sanh, sân giận đã sanh liền có thể tiêu trừ, cho đến tưởng nghi chưa sanh liền chẳng sanh, tưởng nghi đã sanh liền có thể tiêu diệt. Thế nên, này các Tỳ Kheo, thường nên chuyên ý quán tưởng bất tịnh.

Như thế, này các Tỳ Kheo, hãy học điều này!

Bấy giờ các Tỳ Kheo nghe Phật dạy xong, vui vẻ vâng làm.

Hai Di và hai tâm,

Một đọa, một sanh Thiên,

Nam nữ tưởng thọ vui,

Hai dục tưởng sau cùng.

***