Kinh Nguyên thủy

PHẬT THUYẾT KINH TẠP A HÀM

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư

Cầu Na Bạt Ðà La, Đời Tống
 

KINH PHÚ LAN NA
 

PHẦN MỘT
 

Tôi nghe như vậy!

Một thời, Phật trú trong giảng đường Trùng Các, bên bờ ao Di Hầu, tại Tỳ Da Ly. Bấy giờ có người Ly Xa tên là Ma Ha Nam, thường ngày hay du hành đến chỗ Đức Phật.

Ly Xa này bấy giờ tự nghĩ: Nếu ta đến sớm chỗ Phật, thì hiện giờ Ðức Thế Tôn và các Tỳ Kheo quen biết của ta đều đang thiền tư. Bây giờ ta nên đến chỗ ngoại đạo A Kỳ Tỳ nơi bảy cây Yêm La. Rồi ông đến chỗ ở của Phú Lan Na Ca Diếp này.

Hiện Phú Lan Na Ca Diếp đang là thủ lãnh chúng ngoại đạo gồm năm trăm người, đang vây quanh trước sau, tiếng cười đùa huyên náo, bàn luận việc thế gian.

Bấy giờ, Ca Diếp từ xa nhìn thấy Ly Xa Ma Ha Man đang đến, liền bảo các quyến thuộc của mình nên giữ yên tĩnh. Các ông nên giữ yên lặng, đó là Ly Xa Ma Ha Man, là đệ tử của Sa Môn Cù Đàm.

Ông ta là đệ tử tại gia của Sa Môn Cù Đàm, và cũng là người đứng đầu ở Tỳ Da Ly. Ông ta luôn thích sự tĩnh lặng, và khen ngợi sự tĩnh lặng. Chỗ ông ta đến là nơi đồ chúng tĩnh lặng, vì thế cho nên các ông nên giữ sự yên lặng. Khi Ma Ha Nam đến chỗ đồ chúng Phú Lan Na, cùng với Phú Lan Na thăm hỏi sức khỏe nhau, rồi ngồi qua một bên.

Bấy giờ, Ma Ha Nam hỏi Phú Lan Na rằng: Tôi nghe Phú Lan Na vì các đệ tử nói pháp rằng, sự cấu uế hiện có của chúng sanh không do nhân, không do duyên và, sự thanh tịnh hiện có của chúng sanh cũng không nhân, không duyên. Hiện thế gian đang truyền luận thuyết này.

Ông nên xem xét lại, có phải đây là những lời hủy báng nhau của người ngoài, hay người đời bày đặt ra?

Ðó là pháp, hay phi pháp?

Ông có cùng tranh luận với người đời, bị nạn vấn, bị chỉ trích không?

Phú Lan Na Ca Diếp đáp: Thật sự, có luận thuyết này, chứ không phải là người đời ngoa truyền. Tôi đã lập ra luận thuyết này. Ðó là luận như pháp. Tôi đã nói pháp này tất cả đều thuận theo pháp. Không có người thế gian nào đến đây nạn vấn và chỉ trích.

Vì sao?

Ma Ha Nam, tôi thấy như vậy, nói như vậy: Sự cấu uế hiện có của chúng sanh là không nhân, không duyên, và sự thanh tịnh hiện có của chúng sanh là không nhân, không duyên.

Khi Ma Ha Nam nghe những gì Phú Lan Na đã nói, lòng không vui, chỉ trích, rồi từ chỗ ngồi đứng dậy ra về. Ông đến chỗ Ðức Thế Tôn, đầu mặt lạy sát chân Phật, rồi ngồi qua một bên, đem tất cả mọi chuyện đã bàn luận cùng Phú Lan Na trình hết lên Thế Tôn.

Phật bảo Ly Xa Ma Ha Nam: Ðó là nhừng lời nói không cân nhắc của Phú Lan Na, không đáng để ghi nhớ.

Như vậy, Phú Lan Na là người ngu si, thiếu hiểu biết, không thiện xảo, khi chủ trương không nhân mà nói như vậy: Sự cấu uế hiện có của chúng sanh là không nhân, không duyên, và sự thanh tịnh hiện có của chúng sanh cũng không nhân, không duyên.

Vì sao?

Vì có nhân, có duyên chúng sanh có cấu uế. Có nhân, có duyên chúng sanh thanh tịnh.

Ma Ha Nam, do nhân gì, duyên gì mà chúng sanh có cấu uế?

Này Ma Ha Nam, nếu sắc chỉ một mực là khổ, không phải lạc, không phải tùy lạc, không được trưởng dưỡng bởi lạc, xa lìa lạc, thì chúng sanh đã không nhân đây mà sanh ra sự ái lạc đắm trước.

Nhưng, này Ma Ha Nam, sắc chẳng phải chỉ một mực là khổ, không phải lạc, mà là tùy lạc, được trưởng dưỡng bởi lạc, chẳng xa lìa lạc, cho nên chúng sanh nhiễm đắm sắc. Do nhiễm đắm nên bị trói buộc. Vì bị trói buộc, nên có phiền não.

Này Ma Ha Nam, nếu thọ, tưởng, hành, thức chỉ một mực là khổ, không phải lạc, không phải tùy lạc, không được trưởng dưỡng bởi lạc, xa lìa lạc, thì chúng sanh đã không nhân đây mà sanh ra sự ái lạc đắm trước.

Nhưng, này Ma Ha Nam, vì thức chẳng phải chỉ một mực là khổ, không phải lạc, mà là tùy lạc, được trưởng dưỡng bởi lạc, chẳng xa lìa lạc, cho nên chúng sanh nhiễm đắm thức.

Vì đã bị nhiễm đắm nên bị trói buộc. Vì bị trói buộc nên sanh ra phiền não. Ðó gọi là có sự cấu uế của chúng sanh là có nhân, có duyên.

Ma Ha Nam, vì nhân gì, duyên gì mà chúng sanh thanh tịnh?

Này Ma Ha Nam, nếu sắc chỉ một mực là lạc, chẳng phải khổ, chẳng phải tùy khổ, chẳng phải trưởng dưỡng ưu khổ, xa lìa khổ, thì chúng sanh không nên nhân sắc này mà sanh ra nhàm chán, xa lìa.

Nhưng, này Ma Ha Nam, vì sắc chẳng phải chỉ một mực là lạc, mà là khổ, tùy khổ, nuôi lớn sầu khổ, chẳng xa lìa khổ, cho nên chúng sanh đối với sắc sanh ra nhàm chán, xa lìa. Vì nhàm chán nên không thích. Vì không thích nên giải thoát.

Này Ma Ha Nam, nếu thọ, tưởng, hành, thức chỉ một mực là lạc, chẳng phải khổ, chẳng phải tùy khổ, chẳng phải trưởng dưỡng ưu khổ, xa lìa khổ, thì chúng sanh không nên nhân nơi thức mà sanh ra nhàm chán, xa lìa.

Nhưng, này Ma Ha Nam, vì thọ, tưởng, hành, thức chẳng phải chỉ một mực là lạc, mà là khổ, tùy khổ, nuôi lớn sầu khổ, chẳng xa lìa khổ, cho nên chúng sanh đối với sắc sanh ra nhàm chán, xa lìa. Vì nhàm chán nên không thích. Vì không thích nên giải thoát.

Này Ma Ha Nam, đó gọi là sự thanh tịnh của chúng sanh là có nhân, có duyên. Khi Ma Ha Nam nghe những gì Đức Phật đã dạy, hoan hỷ phụng hành.

Bài kệ tóm tắt:

Tri pháp cùng trọng đảm,

Vãng nghệ, quán, dục tham.

Kinh sanh, và lược thuyết,

Pháp ấn, Phú Lan Na.

***