Kinh Đại thừa

PHẬT THUYẾT KINH TRÌ THẾ

Hán dịch: Ngài Tam Tạng Pháp Sư

Cưu Ma La Thập, Đời Diêu Tần
 

PHẨM CHÍN

PHẨM THẾ GIAN, XUẤT THẾ GIAN
 

Này Bồ Tát Trì Thế! Thế nào là Đại Bồ Tát biết rõ pháp thế gian, xuất thế gian?

Thế nào là Bồ Tát được phương tiện của pháp thế gian, xuất thế gian?

Này Bồ Tát Trì Thế! Đại Bồ Tát chánh quán pháp thế gian, xuất thế gian.

Những gì là pháp thế gian?

Bồ Tát suy nghĩ: Tất cả pháp tưởng nghĩ, phân biệt đều từ các nhân duyên điên đảo phát sinh, lệ thuộc duyên hư vọng, từ hai tướng ấy sinh khởi, hoàn toàn không có thật, cũng như cầu vồng nhiều màu, giống như vòng lửa dối gạt phàm phu với nghĩa hư hoại, tạm mượn thế gian nên gọi là thế gian.

Các pháp thế gian đều chẳng phải thật có, từ các duyên hư vọng, không có tướng sinh khởi, không có tướng tạo tác. Chỉ vì ấm, giới, nhập, sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp nên nói là thế gian, vì danh sắc nên nói là thế gian.

Tùy theo chỗ tham chấp của tâm phàm phu, lại tùy theo vô số tham chấp nơi tà kiến như nùi tơ rối không có đầu mối, như rễ loài cỏ tranh bò lan dưới mặt đất đan nhau chằng chịt, tương ưng theo điên đảo nên gọi là pháp thế gian.

Những gì là pháp xuất thế gian?

Pháp thế gian như vậy từ xưa đến nay tánh vốn xa lìa, như thật, nên gọi là xuất thế gian.

Vì sao?

Vì người trí tìm cầu pháp thế gian không thể được, tìm cầu pháp xuất thế gian không thể được, không có thế gian, không có xuất thế gian. Ở trong đó không phân biệt đây là thế gian, đây là xuất thế gian, chỉ vì thế gian nên nói xuất thế gian.

Thật tướng của thế gian tức là xuất thế gian.

Vì sao?

Vì thế gian không thể có được tướng nhất định. Tướng thế gian từ xưa đến nay thường là không, vì pháp thế gian không nhất định, nên thế gian từ xưa đến nay là tướng tịch tĩnh. Bồ Tát này quán thế gian, xuất thế gian như vậy, không chấp thủ thế gian, cũng không tham vướng xuất thế gian. Người này vì không niệm, không tham vướng thế gian, xuất thế gian nên không tranh luận với thế gian.

Vì sao?

Vì người trí thông đạt thế gian là tướng hư vọng, thấy thật tướng của thế gian nên không còn phân biệt đây là thế gian, đây là xuat thế gian.

Vì sao?

Này Trì Thế! Thế gian là nghĩa năm thọ ấm, tất cả pháp thế gian được thâu gồm vào trong đó. Người trí tìm ấm chẳng được ấm, chẳng được tánh ấm, chẳng được chỗ ấm đến, chẳng được chỗ ấm trụ, chẳng được chỗ ấm đi, chẳng có năm ấm, mười hai nhập, mười tám giới, không phân biệt, không danh tự, không tánh, không tướng, không hành, thì gọi là xuất thế gian.

Này Bồ Tát Trì Thế! Khi Bồ Tát quán pháp thế gian, xuất thế gian, không thấy thế gian hợp cùng với xuất thế gian, không thấy xuất thế gian xa lìa thế gian. Người này không lìa thế gian thấy xuất thế gian, cũng không lìa xuất thế gian thấy thế gian. Người này không còn duyên vào hai hanh thế gian và xuất thế gian.

Vì sao?

Này Trì Thế! Vì tướng như thật của thế gian tức là xuất thế gian, không tìm thấy tướng thế gian trong thế gian, không tìm thấy được pháp thế gian trong pháp thế gian, vì không thấy có. Người thông đạt pháp này tức là xuất thế gian.

Này Bồ Tát Trì Thế! Nếu thế gian cùng với xuất thế gian khác nhau, Chư Phật sẽ không xuất hiện ở đời, Chư Phật cũng sẽ không thuyết giảng tất cả thế gian là không thể thủ đắc, tất cả thế gian không sinh, thấy biết như thật về tất cả thế gian.

Này Bồ Tát Trì Thế! Nếu không đắc thế gian, không thủ thế gian tức là xuất thế gian, cho nên phải biết thấy biết như thật về thế gian, vì thông đạt thế gian không thể thủ đắc tức là nói về xuất thế gian, cho nên Chư Phật xuất hiện nơi thế gian. Tất cả các pháp thế gian hay xuất thế gian, vì không phân biệt, không hai, vì chứng tri kiến như thật, nên nói pháp xuất thế gian ấy.

Này Bồ Tát Trì Thế! Pháp thế gian sâu xa như vậy, khó đạt được tận cùng, y vào pháp thế gian thì được pháp thế gian. Người hy vọng nơi pháp xuất thế gian thì đối với lời nói thế tục, sinh tướng biết rõ về đệ nhất nghĩa. Người trụ nơi hai pháp không thể vào được trong pháp như vậy.

Vì sao?

Vì người này không biết thế gian, không biết xuất thế gian, nên đều hành hai pháp ấy.

Này Bồ Tát Trì Thế! Người hành hai pháp không thể thông đạt thế gian, xuất thế gian.

Này Bồ Tát Trì Thế! Đại Bồ Tát biết rõ pháp thế gian, xuất thế gian như vậy nên đạt được phương tiện của pháp thế gian, xuất thế gian.

***